شوکت شام و فر بغداد رفت سطوت غرناطه هم از یاد رفت
شرف از اوج ما چکامه دارد
وی در خصوص تبحر مداحین در دستگاه های آوازی نیز ادامه داد؛
یا مولاتی یا زهرا
هرکس به دیده خاکی از این آستان نداشت
پی تسبیح تو جهان پر نفحه شد
ای صبا ای پیک دور افتادگان اشک ما بر خاک پاک او رسان
امید از چشمه جانت روان
شاید انگلیسیها و آمریکاییها با عزاداری ما خیلی کاری نداشته باشند، ولی وقتی میگوییم زیر بار ظلم نمیرویم و در مقابل طاغوت زمان میایستیم، این مسئله برایشان قابل تحمل نخواهد بود؛ چون ما میخواهیم از سیطرهشان خارج شویم و آنها کاری میکنند که حتی مجالس عزاداری ما هم تعطیل شود. همانطوری که در زمان شاه در دورهای مجالس عزاداری را تعطیل کردند؛ چون دیدند این مجالس در جامعه دارد حرکتآفرین میشود.
در میان شرکت کنندگان حاضر در جلسه امسال برای اولین بار از کشورهای لبنان، عراق، سوریه و بحرین مداحانی حضور داشتند و در واقع این دیدار یک دیدار بین المللی بود و با حضور ملیت ها و قومیت های مختلف مادحین شکل گرفت که از این جهت هم یک نوآوری رخ داد.
ای آن که آسمان و زمین، جلوه زار توست
روشنتر از شکوه تو هفت آسمان نداشت
البته در بحث شعر سیاسی باید جانب اعتدال را هم رعایت کرد. بعضی اوقات موضوعی اینقدر پُررنگ میشود که به اصل شعر و ماهیت آن موضوع ضربه میزند. کسی هم توقع ندارد شعری که برای امام حسین سروده میشود فقط سیاسی باشد. اتفاقاً باید ابعاد دیگر عاشورا را هم به تناسب خودش دید. اگر موضعگیری هم میشود، باید معتدل، درست و عقلانی باشد.
اما جهان، روایت عطر مزار توست
همیشه پیرو خمینی میشود
بالی اگر گشود دل ما، وبال بود
که حقا هر چه داریم از دعای مادر است
زمین شکوه بیکرانه دارد
سرود همخوانی مداحان و شاعران در دیدار با رهبر معظم انقلاب اسلامی
یعنی تمام زندگی تو زلال بود!
یا مولاتی یا زهرا
شاعر: جواد محمدزمانی
وقتی که قدر تو چو شب قدر شد نهان
رهبر انقلاب در مناسبتهای مختلف با مداحان، هیئات و شاعران، تأکید فراوانی در مورد چگونگی برگزاری اجتماعات مذهبی و همچنین کیفیت آن دارند مثلاً، ایشان میفرمایند هیئتها نباید سکولار باشند و اشعار باید به بحثهای انقلابی و بصیرتافزایی اشاره داشته باشد. به نظر شما این موارد چه اهمیتی دارد و تا چه اندازه محقق شده است؟
چشمش غبار غفلت و گَرد عدم گرفت
و بی تردید افاضات معظم له باید در جایی بحث و تفسیر شود و خود ایشان نیز از جلسه رضایت داشتند و فرمودند جلسه مفیدی بود.
البته من به شکل کلی با اشعار امروزی و مرثیه مخالف نیستم. خیلی از این اشعار مربوط به حسرت و دوری از کربلاست و بعضیهایش هم قشنگ است و با آن گریه میکنیم، امّا اگر نگاه تکبُعدی به عاشورا داشته باشیم و بقیهی زوایای عاشورا را نبینیم، جفا به عاشوراست. الآن خیلی از شعرها و نوحههای ما فقط دربارهی فراق از کربلاست. زیارت امام حسین علیهالسلام افضل زیارات است و همهی ما مشتاقش هستیم، امّا عاشورا فقط در فراق و دلتنگی زیارت کربلا خلاصه نمیشود. ما سخنان نابی از امام حسین علیهالسلام داریم که پُر از مضمون و حرف است. رجزخواندن امام حسین علیهالسلام، حضرت عباس، قاسمابنالحسن، علیاکبر و بقیهی اصحاب پُر از حماسه است؛ حماسهای که جوانان ما به آن نیاز دارند. نباید از این محتوا غفلت شود.
که این پرچم رسد آخر به دست مهدی ات
تار ما از زخمهاش لرزان هنوز تازه از تکبیر او ایمان هنوز
همه از برکت شهیدان تو بود
تبسم کن تبسمهای تو جان پرور است
امّا این شاعران قبل از انقلاب در اقلیت بودند و مفاهیم گسترده نبود. انقلاب مقتبس از فرهنگ عاشورا و نهضتهای اهل بیت است. درواقع مانیفست اصلی انقلاب مبارزهی با زور و ظلم و مبارزهی با استکبار است که توانست مفاهیم تازهای را در اختیار شاعران قرار دهد و شاعران هم خصوصاً در سالهای اوّل انقلاب بهخاطر حال و هوای حماسی که حاکم بود انصافاً شعرهای بسیار خوبی گفتند. مثلاً، در دوران جنگ هشتساله مضامین عاشورایی زیادی برای جنگ سروده شد و سعی کردند روح حماسی، عقلانیت و منطقی که اهل بیت داشتند، در این اشعار بیاورند.
در غیر آسمان تو ای آبی نجات
زمان ز لحظهها ترانه دارد
بله، متأسفانه در این یکی دو سال شیوع بیماری کرونا یکسری جریانهای سکولار در بعضی از هیئتها تبلیغات منفی انجام دادند که شیوهنامههای بهداشتی رعایت نشود، یا میگویند اصلاً این شیوهنامهها تأثیری ندارد. در واقع، از ادبیات عوامفریبانهای استفاده میکنند تا مردم به این موضوعات اهمیت ندهند. مثلاً، میگویند حرمها مطهرند و ویروس جایی در حرم ندارد، یا ویروس داخل هیئت امام حسین علیهالسلام نمیآید. کأنه عدهای با رعایتنکردن شیوهنامهها میخواهند اهل بیت را مجبور کنند که ما را شفا بدهید و کاری کنید که ویروس به ما منتقل نشود. خب، این چه حرفی است! در هیئت و غیر هیئت باید مراعات کنیم. در روزگار گذشته، حتی در مکه و مدینه بیماریهایی مثل وبا و طاعون بود و خیلیها هم همان زمانها رعایت میکردند و اگر رعایت نمیکردند از دنیا میرفتند. این از عظمت کعبه و مدینه کم نمیکرد. اینها روال عادی دارد و افراد باید رعایت کنند تا حتیالمقدور مبتلا نشوند و جان بقیه را به خطر نیندازند.
پی راه شهیدان و مطیع رهبر است
مداح: سیدعلی حسینینژاد
![مداحان آشنا به دستگاه های موسیقی و آواز در دیداری بین المللی](https://static2.borna.news/thumbnail/NxtmR1wA1iYC/zKlnR2CgDMsLPypExSqkWVexFSgSRltNvp3exfX06vug6WJOtspsxLwVvO9faXc9wvplisndFdUHpxCkrVbVYeqs_xhDv4fk/14000526_0648509.jpg)
قسم به وصلههای چادر تو
مناسک و عزاداری سیدالشهداء در انسان رقت قلب ایجاد میکند. اشکی که عزادار برای امام حسین علیهالسلام میریزد، قلبش را پاک میکند. درواقع طهارت باطنی پیدا میکند، قلبش رئوف و مهربانی میشود و به کمالات میرسد؛ چون نهضت امام حسین علیهالسلام جهالت را از بین میبرد، انسانها را بهسمت عقلانیت، منطق و استدلال میبرد و رشد معرفتی و محبّتی ایجاد میکند. انسان وقتی اهل محبّت خدا و اولیاء خدا شد، خودبهخود، نسبت به خلایق خدا هم محبّتش بیشتر میشود. به نظر من خیلی جا دارد که به این ابعاد پرداخته شود تا عاشورای ما از تکبُعدیبودن خارج شود.
اگر برپا کند منافق صد مصاف
شاعر باید ببیند اهم موضوعات مهم چیست، یکی از مشکلات شعرای روشنفکر همین است که موضوعات را الاهم فالاهم نمیکنند. مثلاً، گربهای در دنیا کشته میشود و برایش شعر میگویند، ولی نسبت به کشتهشدن هزاران نفر در افغانستان، پاکستان، عراق، سوریه، یمن و … هیچ واکنشی نشان نمیدهند. خب مشخص است که اولویت بندی نمیکنند. به قول خودشان میگویند ما در عالم سیاست و بحثهای حاکمیتی وارد نمیشویم، ولی در عالم سیاست هم وارد میشوند. منتها ظلم و ستمها را نمیبینند. درصورتی که دنیا پُر از ظلم به مسلمانان، ظلم به مؤمنین و ظلم به انسانهای بیگناه است، ولی موضوع کوچکی را میبینند و به آن میپردازند.
اگر ما میگوییم عاشورا مدرسه است بهخاطر اینکه ابعاد مختلفی (عقاید، توحید، نبوت، ولایت، عدل، معاد، اخلاق و …) برای درسآموزی دارد. یک بُعدش اخلاق که همان فضیلتها و مبارزه با رذیلتهاست. در بحث اخلاق مبارزهی با کبر، عُجب، دنیادوستی، ریا، شرک و توصیهی به اخلاق عمومی و خانواده هم هست. ما دربارهی خانواده آموزههای زیادی از عاشورا داریم. وداع امام حسین علیهالسلام با حضرت زینب و حضرت سکینه را ببینید چقدر درسآموز است. امام حسین علیهالسلام در وداع با دخترش سه بیت شعر میخواند که مضمونش این است تا زنده هستم با اشکهایت دل من را نسوزان. یا موقع فرستادن علیاکبر به میدان امام حسین علیهالسلام در عین اقتدار فرزندش را تکریم میکند. امام حسین علیهالسلام به حضرت عباس علیهالسلام میگوید بنفسی انت. با اینکه برادر کوچکتر است، امّا برای سیدالشهداء بسیار محترم است و او را تکریم میکند. عاطفهی نسبت به خانواده خیلی اهمیت دارد. همهی اینها درس سبک زندگی است. البته ما کمتر به بُعد سبک زندگی و خانواده در اشعارمان میپردازیم.
این نکته را هم اشاره کنم که در قضیهی کرونا هم حضرت آقا، هم مراجع معظّم تقلید و هم علمای اعلام دربارهی رعایت شیوهنامهها تقریباً ۹۵درصد اتفاق نظر دارند. این اتفاق نظر برای ما درس است و عقل حکم میکند که همه این سفارش ها را دستکم نگیرند و حقوق مؤمنین را رعایت کنند تا مبادا حقالناسی گریبانگیر عدهای شود.
رسیده مرگ اسرائیل شر
گوشه از مصاحبه حجه السلام جواد محمد زمانی با سایت دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری؛
دریای پر تموّج روحت کران نداشت
سلام صفای اشهد اذانها
یکی از تأکیدات رهبر انقلاب ترویج اخلاق در جامعه و سبک زندگی اسلامی است. شاعران آیینی، مداحان و مسئولان هیئات مذهبی چه نقشی میتوانند در تغییر سبک زندگی دینی و بهینهشدن اخلاق اجتماعی داشته باشند؟
بهاری در چمن دامن کشان
پس ما نیاز به ادبیات سیاسی و عبور از جریانهای سکولار داریم. درواقع امام حسینمان نباید امام حسینی باشد که در سال ۶۱ شهید شد، بلکه امام حسین در روزگار ما هم امتداد داشته باشد؛ امام حسینی که برای جامعهی امروز ما هم پیام دارد و اگر بخواهیم الگوگیری کنیم باید راه او را برویم.
**
جهان با شور تو حسینی میشود
وقتی میگوییم شاعر و مداح باید سیاسی باشد، یعنی روح حاکم بر سیاست اسلامی را بشناسد و موضعگیری دقیقی نسبت به مسائل داشته باشد. شاعر باید برای روزگار خودش حرف داشته باشد. مثلاً، جریانی میخواهد انقلاب اسلامی را مورد هدف بگیرد، خب باید در مقابل این جریان ایستاد. اگر ما میگوییم شعر سیاسی، منظور اینگونه از شعرهاست. اگر ما میگوییم مباحث روز در شعر بیاید، یعنی نسبت به مباحث روز واکنش و موضع داشته باشیم، از جبههی حق دفاع کنیم و جبههی باطل را منکوب کنیم. حسینهای زمان را تقویت کنیم و یزیدهای زمان را تقبیح کنیم. شاعر باید به بحثهایی ورود کند که کلان و ارزشمند است. مثلاً، شهید سلیمانی نماد مبارزه با استکبار و ظلم وقتی در کشور عراق مورد تهاجم قرار میگیرد و مظلومانه کشته میشود، شاعر باید مثل بقیهی مردم واکنش نشان دهد و شعر بگوید. همانطور که گفتم ما باید حسینهای زمانمان را تقویت کنیم.
شده آل سعود آواره تر
خاطرم هست حضرت آقا خودشان به حقیر فرمودند در نوحه کارهایی انجامشده، منتها نوحهی خوب و متعالی همان نوحههای اوّل انقلاب است. فرمودند در یزد و جهرم نوحههایی خوانده میشد که یک بندش به اندازهی ده منبر مطلب داشت، ولی الآن از این نوحهها خبری نیست. صرفاً یک عاطفه است، آن هم عاطفهای در یک موضوع خاص که اگر یکبار گفته شود، کفایت میکند و نیاز نیست در همهی نوحهها باشد.
ای آن که یازده چمن از دامنت شکفت
پی ایجاد ایران قوی دارم شتاب
با این مثالها چه بگوییم از بتول؟!
که نامت روح و ریحان دل پیغمبر است
جهان تحت الکسا پاینده است
مادحین حاضر با اشراف بر دستگاه های موسیقی و آوازی قطعاتی اجرا کردند که مد نظر حضار قرار گرفت.