نکته دومی که باید به آن اشاره کرد، مصرف بالای انرژی در کشور است به گفته ظفریان، ایران در حال حاضر سومین تولید کننده و چهارمین مصرف کننده بزرگ گاز در دنیا است و به همین دلیل است که عمده سبد انرژی در کشور را گاز تشکیل می‌دهد. متکی شدن به گاز باعث افزایش مصرف هر ساله با شیب زیاد در کشور شده است.
بنابراین باید به سمت افزایش بهره‌وری و بهینه‌سازی، در کشور حرکت کرده و جایگاه بهینه‌سازی را در کشور ارتقاء دهیم. پیش نیاز این موضوع نیز، همت مضاعف و همچنین اصلاح ساختاری است.
در مفهوم اول، این خبر به معنای فرصتی برای صادرات گاز از طریق ایران به پاکستان است. با توجه به ناترازی گاز که اکنون کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کند، یکی از مهم‌ترین فعالیت‌هایی که می‌توان انجام داد، استفاده از ظرفیت روسیه است.
زیرا با شروع جنگ اوکراین و روسیه، کشور روسیه با تحریم‌های اتحادیه اروپا روبرو شد و در قبال این تحریم‌ها، روسیه نیز از رساندن گاز به اروپا خودداری کرد. این تقابل سبب شده که گاز روسیه بدون مشتری باقی بماند و فرصت مناسبی برای ایران باشد که با استفاده از فضای بین‌المللی موجود، گاز این کشور را با قیمت تخفیفی مناسب خریداری کرده و با قیمت بالاتر به کشورهای همسایه، صادر کند.
علاوه برآن محمدرضا اکبری کارشناس ارشد، انرژی نیز معتقد است:« باید توجه کرد که عدد 60 تا 80 میلیارد دلار معادل کل اتلاف انرژی در کشور است که مقداری از آن به علت محدودیت های فرآیندهای ترمودینامیکی اجتناب ناپذیر است. اما به طور مشخص ما روزانه 500 میلیون بشکه معادل نفت خام اتلاف انرژی داریم که اگر هر بشکه را معادل 80 دلار در نظر بگیریم معادل 40 میلیارد دلار در سال اتلاف انرژی داریم که حدود 80 درصد از درآمد صادرات نفت خام کشور در شرایط غیر تحریمی می‌شود و در صورت صرفه جویی، عایدی آن برای کشور قابل توجه است.»
همچنین مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه نیز در این رابطه گفت:« قرار است شرکت‌های روسی در داخل خاک پاکستان قرارداد خطوط لوله انتقال گاز را احداث کنند تا بدین صورت گاز از ایران به این کشور صادر شود.»
وزیر نفت افزود:« در حالیکه در سطح جهان تنها ۲۳ درصد سوخت نیروگاه‌ها از گاز تامین می‌گردد. در بخش خانگی شاهد رشد ۶ درصدی مصرف گاز هستیم و در حوزه صنایع سالانه پنج درصد و در بخش نیروگاهی ۶ درصد رشد مصرف گاز داریم. رشد شدت مصرف انرژی نسبت به نرم جهانی آن نیز بیش از دو برابر است.»
این کارشناس افزود :« از طرفی تاکنون کشور توانسته بود که با افزایش تولید، به افزایش تقاضا پاسخ بدهد اما با توجه به این که 70 درصد تولید گاز کشور را میدان پارس جنوبی تامین می‌کند و تولید پارس جنوبی نیز به حد بیشینه خود رسیده است، برآوردها نشان می‌دهد که کشور در سال‌های آینده با ناترازی گاز روبرو خواهیم بود.»
بنابراین آنچه مشخص است، مصرف بالای گاز، درکشور است. به طوری که در دسترس بودن این منبع الهی و سیاست‌گذاری‌های نادرست، کشور را به سمت افزایش مصرف و بهره‌وری پایین سوق داده است.
به گزارش خبرنگار نفت خبرگزاری برنا، اویل پرایس (Oilprice) اخیرا خبری را مبنی بر جیرهبندی گاز در پاکستان منتشر کرده است. طبق این خبر، پاکستانی‌ها تنها در ساعاتی از شبانه روز از نعمت گاز برخوردارند و در مابقی ساعات از آن محرومند. این خبر برای کشور، دو نکته مهم را در بر دارد که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.
شایان ذکر است که اهمیت این موضوع مورد توجه مسئولین نیز قرار گرفته چنانچه محمد جواد اوجی، وزیر نفت دولت سیزدهم نیز با اشاره به آن گفت:« با توجه به مذاکرات و تفاهم با شرکت دولتی گازپروم روسیه قرار است در زمینه تأمین گاز و اجرای پروژه صادرات گاز به کشورهای عمان و پاکستان به‌صورت مشترک پیگیری شود.»
در همین راستا بسیاری از کارشناسان معتقدند که اصلاح ساختار فعلی بهینه سازی از جمله فعالیت‌هایی بوده که باید صورت پذیرد، در این راستا اکبری گفت: «در قدم اول اصلاح روابط مالی باید صورت گیرد و در قدم بعدی اصلاح ساختار، به علاوه پیشنهادی که چند وقتی است مطرح شده و می‌تواند مفید باشد، تاسیس معاونت راهبردی انرژی ذیل ریاست جمهوری است که هدف آن تراز کردن انرژی و مدیریت مصرف کلان انرژی است که باید با وزارت‌خانه‌های دیگر تعامل داشته باشد. اگر ساختار فعلی اصلاح نگردد کشور با چالش های زیادی روبرو خواهد بود که نتیجه آن وارد کننده شدن کشور در حوزه انرژی در چند سال های نه چندان دور خواهد بود.»
آیا این خبر مفید بود؟
در همین راستا حبیب الله ظفریان معتقد است:« ما می‌توانیم در فضای مناقشه روسیه و اتحادیه اروپا، گاز مازاد روسیه را خریداری کنیم و با استفاده از آن تبدیل به هاب گازی منطقه شویم. یکی از پیشنهادات جدی این است ایران بتواند گاز مازاد روسیه را از طریق ترکمنستان دریافت کند. از این مسیر می‌توان سالانه بین 15 تا 20 میلیارد متر مکعب گاز از روسیه خرید و این گاز را به قیمت بالاتر به کشورهای همسایه مثل پاکستان و عراق صادر کرد.»
وی در ادامه با اشاره تجربه شکست خورده دولت‌های قبلی گفت:« لذا گام اول در این مسیر اصلاح قیمت مصرف کننده نهایی نیست و دولت‌ها همیشه این اشتباه را می‌کردند که تجربه‌ای شکست خورده است بنابراین تا اصلاح روابط مالی و ساختار صورت نگیرد هر اقدام اصلاحی محکوم به شکست و دارای تبعات اقتصادی و اجتماعی خواهد بود.»
بنابراین باید توجه داشت که سرعت در به سرانجام رسیدن این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار بوده و حرکت به سمت تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه، برای کشور امری ضروری است. چنانچه هر مقدار سرعت در تحقق این مهم، پایین آید، کشورهای رقیب مانند ترکیه، از این فرصت استفاده کرده و جای کشور را در این رقابت خواهد گرفت.
