اما ممکن است بپرسید چرا نام امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در قرآن نیامده است؟
1. سوره قصص، آیه 5 و 6.
روایتشده است که امام صادق (علیهالسلام) فرمود: از زمان خلقت آدم همیشه دولتی از خدا و دولتی از شیطان بوده پس در این زمان دولت خدا کو؟ آگاه باشید که صاحبدولت خدا قائم آل محمد (عجّلاللهفرجهالشریف) است.
15. «یریدون ان یطفئوا نورالله بافواههم و یابی الله الاان یتم نوره و لو کره الکافرون»(24) یعنی: میخواهند نور خدا را با سخنان خویش خاموش کنند ولی خداوند نمیگذارد تا نور خود را کامل کند هرچند کافران را خوش نیاید. برخی از مفسران با نقل روایتی از امام صادق (علیهالسلام) به تلاش فرعون برای از بین بردن حضرت موسی و بنیامیه و بنیعباس برای از بین بردن نسل اهلبیت (علیهمالسلام) اشاره نموده و شباهت حضرت مهدی (عجّلاللهفرجهالشریف) به حضرت موسی (علیهالسلام) را در ولادت بیان کردهاند. برخی دیگر از مفسران از امام کاظم (علیهالسلام) نقل کردهاند که این آیه را به حاکمیت دین حق بر تمام ادیان در وقت قیام حضرت مهدی مطرح نمودهاند.
30. حلی، حسن بن یوسف، نهج الحق و کشف الصدق، ص ۲۷۴.
14. «و قاتلوا المشرکین کافه کما یقاتلونکم کافه و اعلموا ان الله مع المتقین» (23) یعنی با همه مشرکین پیکار کنید چنانکه آنها (اگر دسترسی پیدا کنند) با شما نبرد کنند و بدانید که خداوند با پرهیزگاران است.
13. آلعمران، آیه ۱۴۰.
حضرت امام باقر (علیهالسلام) در توضیح و تفسیر «جاء الحق و زهق الباطل» فرمودند: این سخن الهی مربوط به قیام قائم (آل محمد (صلیالله علیه و آله) میشود که دولت باطل برچیده خواهد شد. (6)
3. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج ۷، ص ۳۷۵، ذیل آیه ۵ سوره قصص.
2. «و قل جاء الحق و زهق الباطل ان الباطل کان زهوقاً»(5) بگو: حق فرارسید و باطل نابود گشت، (چراکه) باطل نابودشدنی است.» آرزوی بشر از دیرباز اجرای عدالت و برچیده شدن بساط ظلم و بیعدالتی بوده است، قرآن کریم نیز نویدبخش تحقق این آرزوی دیرین بوده و فرارسیدن روزی را مژده داده است که در سرتاسر جهان حق حکومت کند و باطل نابود گردد. بر اساس روایات معتبر و فراوان، این پیروزی نهایی و حکمفرمای عدالت در سرتاسر گیتی مربوط به قیام حضرت امام مهدی (علیهالسلام) میشود.
به گزارش خبرگزاری برنا؛ با توجه به سورههای قرآن کریم میتوان آیاتی را دید که به اثبات و حقانیت و قطعی بودن ظهور ایشان اشاره دارد. این آیات عبارتاند از:
17. مشهدی، میرزا محمد، کنز الدقائق، ج ۴.
7. «یا ایها الذین آمنوا کونوا قوامین لله شهدا بالقسط…» (15) یعنی ای کسانی که ایمان آوردید برای خدا به داد برخیزید و به عدالت، شهادت دهید. صاحب تفسیر اطیب البیان فی تفسیر القرآن در تبیین مفهوم قوامین به قائم بهعنوان یکی از لقبهای حضرت مهدی اشارهکرده است.
تفسیر در رابطه با این آیه شریفه بسیار است. شیخ صدوق در کتاب کمالالدین از حضرت امام صادق (علیهالسلام) نقل میکند که فرمودند: هرکس اقرار به ظهور امام زمان کند ایمان به غیب آورده است. متقین در این آیه شریفه شیعیان علی هستند و (غیب) حجت غایب است. دلیل این معنی آیه «فقل انما الغیب لله فانتظروا انی معکم من المنتظرین»(9) یعنی: ای پیغمبر بگو غیب مال خداست پس منتظر باشید که من نیز با شما از منتظرانم؛ که این آیه به فضیلت انتظار اشاره میکند.» در این آیه گروهی دیگر از مفسران حضرت مهدی را از مصادیق» یومنون بالغیب «دانسته و یکی از ویژگیهای آن حضرت را غایب قلمداد کردهاند.
7. حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج ۳، ص ۲۱۳.
اگر تصریح به اسم آن حضرت میشد به قرآن نیز جسارت نمیکردند. مضافاً بر اینکه اگر کسی، حق را نخواهد پذیرد، معرفی با اسم را نیز نمیپذیرد و هزار و یک بهانهی واهی و توجیه ناصواب، میآورد. قرآن، این حقیقت را به همهی ما گوشزد میکند که اهل کتاب، پیامبر را بهخوبی میشناختند، چنانکه بچهی خود را میشناختند و در انجیل آنان پیامبر ختمی با اسم نیز معرفیشده بود اما هنگامیکه پیامبر عظیمالشان را دیدند که هم با صفات هم با اسم برایشان شناختهشده بود، بازهم انکار کردند و نپذیرفتند: «فلما جائهم ما عرفوا کفروا به»(31)
صدوق در کمالالدین و ثوابالاعمال از حضرت صادق (علیهالسلام) روایت میکند که فرمود: «آیات» ائمه هستند و «بعض آیات» قائم آل محمد (عجّلاللهفرجهالشریف) است. البته مفسران علاوه بر این با اشاره بر کل آیه ۱۵۸ آن را نشانه ظهور حضرت مهدی و نزول حضرت عیسی برشمردهاند و گروهی طلوع خورشید از مغرب را اضافه میکنند.
16. «و لئن اخرنا عنهم العذاب الی امه معدوده لیقولن ما یحبسه الایوم یاتیهم لیس مصروفا عنهم و حاق بهم ما کانوا به یستهزون»(25) یعنی: اگر عذاب را تا مدت معینی به تأخیر بیندازم حتماً خواهد گفت: چه چیز آن را بازداشت؟ آگاه باش روزی که عذاب به آنها برسد از ایشان بازگشتنی نیست و آنچه را که مسخره میکردند آنان را فرو خواهد گرفت. از امام علی (علیهالسلام) در مورد «امه معدوده» نقلشده است که فرمودند:
پینوشتها:
15. مائده، آیه ۸.
12. «یوم یاتی بعض آیات ربک لاینفع نفسا ایمانها لم تکن آمنت من قبل»(22) یعنی: روزی که بیاید یکی از آیات پروردگارت ایمان کسانی که قبلاً ایمان نیاوردهاند سودی نبخشد.
18. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۲۲، ص ۱۱۱.
4. صدوق، محمد بن علی، کمالالدین، ص ۴۲۵.
قائم (آل محمد (صلیاللهعلیهوآله)) نخستین سخنی که پس از قیام خویش بر زبان میآورد همین آیه است. «بقیةالله خیرلکم ان کنتم مؤمنین»
5. «تلک الایام نداولها بین الناس»(13) یعنی این روزها را میان مردم میگردانیم.
26. هود، آیه ۸۶.
1. «و نرید ان نمنّ علی الذین استضعفوا فیالارض و نجعلهم ائمة و نجعلهم الوارثین* و نمکّن لهم فی الارض …»(1) یعنی: و ما اراده کردیم به کسانی که در روی زمین تضعیفشدهاند نعمتی گران، ارزانی داریم و آنان را پیشوایان (راستین) و آنان را وارثان گردانیم؛ و نیرومند و صاحب قدرت و حکومت گردانیم… و به آنان در زمین اقتدار و منزلتی شایسته دهیم و از آنان به فرعون و هامان و سپاهیانش چیزی را که از آن میهراسیدند، نشان میدهیم.
امام مهدی (علیهالسلام) نیز هنگام تولد، لب به سخن میگشاید و پس از شهادت به وحدانیت الهی و نثار درود و سلام بر پیامبر اکرم و پدران پاک و معصوم خویش چنین میفرماید: «بسمالله الرحمن الرحیم و نرید ان نمنّ علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمة و نجعلهم الوارثین…»(4)
«قائم (آل محمد (صلیاللهعلیهوآله)) نخستین سخنی که پس از قیام خویش بر زبان میآورند همین آیه است. «بقیةالله خیرلکم ان کنتم مؤمنین» سپس میفرماید: من «بقیةالله» هستم و حجت خدا و خلیفه او بر شما میباشم. آنگاه هیچکس بر او سلام نمیکند مگر اینکه میگوید: «السلام علیک یا بقیةالله فی ارضه». (27)
14. مائده، آیه 3.
13. «و اذان من الله و رسوله الی الناس یوم الحج الاکبر» (22) یعنی در روز حج بزرگ از جانب خدا و رسولش به مردم اعلان میشود.
21. مشهدی، میرزا محمد، کنزالدقائق، ج ۲، ص ۶۷۹. بروجردی، سید محمدابراهیم، تفسیر جامع، ج ۲.
درباره تعبیر «بقیةالله» (ذخیره خدا) باید گفت: این عنوان به شخصی اطلاق میگردد که خدا بهمنظور خاصّی او را نگهداری کرده است.
من ذخیره الهی در سرزمین او و انتقامگیرنده از دشمنان اویم.
17. «بقیت الله خیر لکم ان کنتم مومنین و ما انا علیکم بحفیظ»(26) یعنی: «اگر مؤمن باشید، باقیمانده خدا برای شما بهتر است و من بر شما نگاهبان نیستم.» در این آیه گروهی با اشاره بقیهالله آن را بهعنوان یکی از ویژگیهای خاص صاحبالزمان (عجّلاللهفرجهالشریف) میدانند.
3. «الذین یومنون بالغیب و یقیمون الصلاه و مما رزقناهم ینفقون» یعنی: «آنان که به غیب، ایمان میآورند و نماز را برپا میدارند و ازآنچه به ایشان روزی دادهایم انفاق میکنند.»(8)
10. قالوا و الله ربنا ما کنا مشرکین» یعنی: گفتند به خدا قسم ما مشرک نبودیم.» در کافی آمده است که امام باقر (علیهالسلام) در مورد این آیه میفرمایند: یعنی آنها هنگام ظهور امام زمان (عجّلاللهفرجهالشریف) میگویند: ما منکر ولایت امیرالمؤمنین (علیهالسلام) نبودیم. البته آیه بعد هم به این موضوع اشاره میکند. «انظر کیف کذبوا علی انفسهم و ضل ما کانوا یفترون» یعنی: ببین چگونه دروغ بر خود بستند و آنچه را افترا میبستند فراموش کردند؟
برای جواب به این سؤال باید گفت:
در تفسیر عیاشی از امام باقر (علیهالسلام) و امام صادق (علیهالسلام) روایتشده است که فرمودند: «حج بزرگ» ظهور قائم و «اعلان» دعوت مردم است.
27. فیض کاشانی، محسن، تفسیر صافی، ج ۲، ص ۴۶۸، ذیل آیه ۸۶ سوره هود.
19. انعام، آیه ۲۳.
یعنی: گفتند: چرا معجزهای از سوی پروردگارش بر او نازل نشده است؟ بگو: بیتردید خدا قادر است که پدیدهای شگرف فرو فرستد لیکن بیشتر آنان نمیدانند.
اصحاب قائم آل محمد (صلواتاللهعلیه) هستند که ۳۱۳ نفرند «اصحاب القائم الثلاث مائة و البضعة عشر»
در روایت دیگری نیز درباره همین آیه میفرماید: این گروه آل محمد (صلیالله علیه و آله) هستند، خداوند مهدی آنها را بعد از زحمتهایی که برایشان تحمیل میگردد، مبعوث میکند و به ایشان عزت میدهد و دشمنان آنها را ذلیل میگرداند. (2)
4. «اولئک الذین اشتروا الحیاة الدنیا بالاخره فلایخفف عنهم العذاب و لاهم ینصرون»(11) همین کساناند که زندگی را به بهای دیگر خریدند پس نه عذاب آنان سبک گردد و نه ایشان یاری شوند.»
12. فیض کاشانی، محسن، تفسیر صافی، ج ۱، ص ۱۵۴. بحرانی، سیدهاشم، البرهان ج ۱، ص ۲۶۸. بروجردی، سید محمد ابراهیم، تفسیر جامع، ج ۱، ص ۲۰۶.
25. هود، آیه ۸.
16. مائده، آیه ۱۴.
آیات فوق بشارتی است در مورد پیروزی حق بر باطل و برچیده شدن بساط ظلم و تباهی؛ که نمونههای آن را میتوان در پیروزی حضرت موسی (علیهالسلام) و بنیاسرائیل بر فرعونیان و همچنین پیروزی و حکومت حضرت محمد (صلیالله علیه و آله) جستجو کرد؛ اما نمونه کامل آن با ظهور حضرت امام مهدی (علیهالسلام) تحقق مییابد.
8. بقره، آیه ۳.
5. اسراء، آیه ۸۱.
از امام سجاد (علیهالسلام) نیز اینچنین نقلشده که: سوگند به کسی که محمد (صلیالله علیه و آله) را بهحق، بشارتدهنده و بیم دهنده قرار داد، نیکان از ما اهلبیت و پیروان آنها بهمنزله موسی (علیهالسلام) و پیروان او میباشند و دشمنان ما و پیروان آنها بهمنزله فرعون و پیروان او هستند. (سرانجام، پیروزی از آن ماست.) (3)
22. انعام، آیه ۱۵۸.
9. «و من الذین قالوا انا نصاری اخذنا میثاقهم فتسوا حظ مما ذکروا به فاغرینا بینهم العداوه و البغضاء الی یوم القیامه و سوف ینبئهم الله بما کانوا یصنعون»(16) و از کسانی که گفتند ما نصرانی هستیم از ایشان نیز پیمان گرفتیم و بخشی ازآنچه را بدان اندرز دادهشده بودند فراموش کردند و ما هم تا روز قیامت میانشان دشمنی و کینه افکندیم و بهزودی خدا آنان را ازآنچه میکردهاند خبر میدهد. درباره این آیه بعضی از مفسران با توجه به (حظا مما ذکروا به) از حضرت امام صادق (علیهالسلام) نقل کردهاند که فرمود: «اما انهم سیذکرون ذلک الحظ مع القائم منا عصابه منهم» را اشاره میکنند که درباره بهره بردن اصحاب عام یعنی همان مؤمنان صالح که از سراسر جهان به حضرت، خودشان را میرسانند، میباشد. (17) البته گروهی از مفسران میگویند که این آیه درباره چگونگی غلبه اسلام بر سایر ادیان در زمان حکومت صاحبالزمان (عجّلاللهفرجهالشریف) میباشد. (19)
و آیات دیگر
اینکه معرفی با اسم تنها راه معرفی نیست و هم اینکه مصالحی برای عدم تصریح به اسم وجود داشته و ثالثاً معرفی با اسم هم اگر میشد چنانکه سابقه دارد اهل عناد و لجاج نمیپذیرفتند، ازجمله عواملی است که به نام حضرت تصریح نشده است.
10. فیض کاشانی، محسن، تفسیر صافی، ج ۱، ص ۱۱.
برخی دیگر از مفسران روز رجعت را ازلحاظ اینکه از اموری است که ازنظر ما غایب است مصداق آیه شریفه دانسته و ایمان به غیب در «یومنون بالغیب» را ایمان به رجعت دانستهاند. (10)