چیزهایى که در این فصل از دعا مىخوانیم ازمهمترین چیزهایى است که مربوط به روابط انسان باهمنوعان خودش است. یکى از خواهشهاى ما در ایندعا عبارت است از: همنشینى با خوبان. در دعاى روزهشتم مىگوییم: خداوندا صحبت کرام را روزى ما کن.یعنى ما را موفق بدار که با مردمان خوب، معاشرتداشته باشیم؛ با مردمان خوب همنشینى بکنیم.
«اللهمّ ارْزُقنی فیهِ رحْمَةَ الأیتامِ و إطْعامِ الطّعامِ و إفْشاءِ السّلامِ و صُحْبَةِ الکِرامِ بِطَوْلِکَ یا ملجأ الآمِلین»
پیامبر گرامى اسلام فرمودند: «من فطر مؤمناً صائماًکان له بذلک عتق رقبته و نجاه منالنار» یعنى کسى که افطارى بدهد و مهمانى بکند مؤمن صائمى را، ثوابشمثل آزاد کردن بندهاى است و در میان ما مسلمانان اینسنت هم الحمدلله جارى هست، ولى به نظر مىآید کهدر قدیمالایام بهتر جارى بود. یعنى درگذشته مسألهمقید بودن به اینکه شبهاى ماه رمضان مهمانى کنند وافطارى بدهند، رواج بیشترى داشت.
نیاز یتیمان به کمک معنوى و عاطفى
(بهترین شما کسانى هستند که گرسنگان را اطعامطعام مىکنند و سلام را در بین مردم منتشر مىسازند ونماز شب مىخوانند هنگامى که دیگران در خوابند).
نمىخواهیم بگوییم یک یتیم تنها از جنبههاى مادى،محروم و بیچاره شده است نه! از جنبههاى معنوى نیزبازمانده است. در جنبههاى مادى ممکن است پدرشمثلاً ثروتمند بوده، ارث برایش گذاشته، که آن را همباید به وسیله قیمومیت رعایت بکنند تا مالش ضایعنشود، ولى عمده جنبه معنوى آن است که یتیم ازمحبتهاى پدرانه یا محبتهاى مادرانه محروم شدهاست. در اینجا وظیفه مسلمانان این است که به جاىپدر و مادر، آن محبتهایى را که آنها به او مىکردند،عطا کنند. این است که مىگوید: «خدایا! مرا مهربان کنبر یتیمان و مهربانى با یتیمان را روزى من بفرما». درشرع مقدس اسلام در رعایت حال یتیم سفارش شدهاست. مثلاً گفته شده کسى که دست لطف و محبت برصورت یتیم بکشد چقدر ثواب دارد، یا اگر یتیمى بگرید،عرش خدا مىلرزد. معنایش این است که مسلماناننباید بگذارند یتیمى گریه بکند. این مسئولیت به گردنتمام مسلمانان است؛ بهویژه آنهایى که با او رابطه دارند. به خصوص در ماه مبارک رمضان، همانگونه کهحضرت رسول(ص)
در آخر ماه شعبان سفارشفرمودند و آن روایت خیلى مفصل است. ایشان درقسمتى از آن خطبه معروف در توصیف ماه رمضانفرمودهاند: «تحننوا على ایتامالناس لتحننوا على ایتامکم»یعنى مهربانى و محبت بکنید با یتیمهاى مردم، تا بعدازاین اگر شما هم یتیمى داشتید، مردم او را رعایت کنند.این مطلب در قرآن هم آمده است که اگر شما حق یتیم را ضایع بکنى و ملاحظه او را نکنى، اولادتان موردبىمهرى دیگران واقع مىشود. این است که مىفرماید:خدایا! ما در این روز ماه رمضان از تو مىخواهیم کهدلسوزى و مهربانى با یتیمان را در دل ما قرار بدهى.
ائمه معصومین علیهمالسلام از اینها به عنوان«المنجیات» یعنى چیزهایى که باعث نجات انسان ازآتش جهنم مىشود نام بردهاند.
مؤمنان و اهل ایمان متوجه باشند که در ماه رمضان،این سنت حسنه
درخواست دیگر در این دعا «اطعام الطعام» است.سیر کردن گرسنگان از عباداتى است که بسیار بر آنتأکید و سفارش شده است. از جمله مستضعفانى کهمحتاج به رعایت و عنایتاند، کسانى هستند که فقر،آنها را احاطه کرده است. اطعام طعام، کنایه از رفع فقرفقیر کردن است. البته خصوص اطعام هم خیلىخصوصیت دارد و سفارش شده؛ یعنى، نان دادن بهگرسنگان. این هم از بالاترین عبادات و موجب برترىانسان در مقام عبودیت و تقرب الهى است که انساننانبدهد، گرسنگان را سیر کند و این هم از چیزهایى استکه درباره ماه رمضان، بیشتر به آن سفارش شده است.در همان روایت حضرت رسول(ص) آمده است:
بسم الله الرحمن الرحیم
همانگونه که پیداست در آخر هریک از دعاهامتشبث مىشویم به یکى از صفات خداوند که اینجا هممتشبث به «طول» مىشویم، طول به معناى انعام واحسان است، مىگوییم به حق احسان تو اى خدا که ایندعاهاى ما را مستجاب بکنى «یا ملجاالاملین» اى کسىکه پناه آرزومندان هستى.
«وتصدقوا على فقرائکم»
از مواردى که دین اسلام بسیار روى آن تاکید کرده،حمایت از ضعفا و بیچارگان است. خوبى کردن به کسانىکه به وجهى از وجوه، ضعف و ناتوانى پیدا کردهاند که ماحالا تعبیر مىکنیم به مستضعف. کسى بیمار شده، اینمحتاج به یارى است؛ محتاج به محبت است. کسى مثلاًفقیر شده و محتاج به مهربانى و احسان است. یا کسىیتیم و بىسرپرست شده؛ این در نهایت محتاج به کمکو یارى است.
سومین دعایى که در این روز داریم این است که:خدایا! ما را توفیق بده به اینکه سلام و سلم و صلح را درمیان مردم منتشر کنیم؛ یعنى، هم خودمان اهل سلامتباشیم و امنیت جامعه را متزلزل نکنیم و هم سعى وکوشش بکنیم که امنیت جامعه متزلزل نباشد و سلام وامنیت بر جامعهمان حکمفرما باشد. هرکسى در حدخودش باید افشا سلام بکند؛ افشا سلام همان منتشرکردن صلح و صفاست. این هم از بزرگترین عباداتاست. در روایتى وارد شده است که مىفرماید: «خیرکممن اطعم الطعام وافشى السلام و صلى والناس نیام».
ضعفا را دریابید
در این دعا، چند چیز از خدا مىخواهیم، امورى کهدر این فصل از خدا مىخواهیم، مربوط است به کیفیتمعاشرت و برخورد کردن با مردم در جامعه. آنهایىکه تاکنون در این هفت روز، خواندیم، همه به روابطى کهانسان با خدا دارد مربوط بود: خدایا به من توفیق بده تانماز بخوانم؛ قیام داشته باشم؛ روزهدار بشوم؛ از این قبیلدعاها. خلاصه، درخواست برقرارى روابطى بود کهمربوط به بنده و خدا مىشود. روابطى هم بین بنده باسایر بندگان هست؛ یعنى فرد با اجتماع؛ و رفتار افرادمؤمن با یکدیگر، که بیشتر احکام اسلام هم در اینمورد است.
احکام و دستورات اسلام به یک معنا در دو قسمتاست؛ یک قسم مربوط مىشود به تنظیم روابطى که بندهبا خدا باید داشته باشم و قسم دیگر دستورها و مقرراتىاست که براى تنظیم روابط جامعه مسلمانان با یکدیگر وآداب معاشرت، معامله و امثال اینها است. دستورهاىاسلام در این قسمت دوم به مراتب بیشتر است، براىاینکه اگر وضعیت جامعه در این دنیا مطلوب و روابط انسان با جامعه سالم بود و جامعه صالحى تشکیل شد ومؤمنان در سایه آن جامعه صالح زندگى کردند، تحصیلآخرت هم مىشود. تحصیل آخرت مبتنى بر آن است واگر خواسته باشیم جامعه صالح تنظیم بشود باید به هماندستورهایى که اسلام داده است: مردم چگونه با یکدیگررفتار کنند؛ هر قشرى در برابر قشر دیگر چه موضعىداشته باشد، عمل بشود. اخلاقیات اسلام هم داخل دراین قسمت مىشود. باید انسان خوبى بکند، احسان بکند،کسى را نیازارد، ظلم نکند، الى غیر ذلک. این دستورهامربوط به این است که مسلمانان با یکدیگر آمیخته و بهاصطلاح مؤتلف باشند.
اسلام و ظرافتهاى اجتماعى
انتهای پیام/