اهالی نواحی کوهستانی و عشایر، از شلوار بسیار گشاد استفاده میکنند تا تردد راحتتری داشته باشند و در نواحی سردسیر، کلاه و روسری پشمی بر سر میگذارند تا از سرمای هوا در امان بمانند. بهطور کل، فلسفه هریک از لباسهای محلی زنان و مردان اقوام ایرانی در سازگاری با طبیعت و نوع زندگی آنها و نیز ارزشهای فرهنگی هر قوم تعریف میشود.
لباسهای محلی ایران در گذشته
هرچند استفاده از این لباسها در برخی از استانها رو به فراموشی است، همچنان بخشی از اقوام ایرانی به پوشیدن لباسهای خاص خود اصرار دارند و عدهای دیگر، در جشنها و آیینهای مختلف به سراغ آن میروند. در این نوشتار با بخشی از لباسهای زیبای محلی آشنا خواهید شد که در جایجای ایران و توسط اقوام مختلف این سرزمین استفاده میشوند.
فلسفه لباس محلی
از انواع پاپوشهای زنان مازنی نیز تحت عناوینی چون «کوش»، «گالش»، «چاروق» و «پاتوئه» نام میبرند.
لباس مردان مازندران
«پیراهن» مردان لر را در نهایت سادگی و با برشهای معمولی و آستین راسته یا سردست طراحی کردهاند. «شاوال» یا همان شلوار نیز چون شلوار کردی، گشاد و از قسمت ران کاملا آزاد است و در قسمت کمر، با لیفه چین میخورد. این نوع شلوار، اغلب به رنگ مشکی دیده میشود.
منبع عکس:ستاره ؛ نام عکاس: ناشناس
قوم لر بهعنوان یکی از اصیلترین اقوام ایرانی شناخته میشوند که آنها را به دو گروه لر بزرگ و کوچک تقسیم میکنند. ایل بزرگ بختیاری، طوایف ممسنی و بویراحمدی را «لر بزرگ» و مردمان لرستان امروزی و بخشهایی از همدان و ایلام را بهعنوان «لر کوچک» میشناسند. لباس محلی هر دو گروه در کلیات یکسان است و تنها تفاوتهای کوچکی در ایلهای مختلف به چشم میخورد.
اجزای لباس محلی مردان گیلان را پیراهن، جلیقه، شلوار، شال کمر و کلاه نمدی تشکیل میدهد.
لباسهای مردم ایران زمین چون بسیاری از دیگر نقاط دنیا، با تاثیر مستقیم از عوامل محیطی، آبوهوای محل زندگی، اعتقادات مذهبی و باورهای فرهنگی شکل گرفت و در گذر زمان، گاه با تغییر و تحولات جزئی نیز روبهرو شد.
منبع عکس: نمناک ؛ نام عکاس: ناشناس
«چارقد» همان روسری بزرگی است که زنان ترکمن سر و موی خود را با آن میپوشانند. جنس این روسری در گذشته از ابریشم خالص بود؛ اما پارچه ابریشمی را امروزه با چیت گلدار با ریشه بلند و مجلل جایگزین کردهاند. یالیق، قینگاچ و چاشو انواع مختلف روسری و سربند بانوان ترکمن به شمار میرود. زنان متاهل نیز بهجای «بوروک» یا کلاه دخترانه، معمولا از پیشانی بند در پوشش خود استفاده میکنند که در طوایف گوناگون ترکمن، نامهای متفاوتی دارد.
«عرقچین» کلاهی کاسه مانند و معمولا قرمز رنگ است که زیر چارقد میپوشند؛ بهطوری که مقداری از آن از زیر چارقد مشخص باشد. این کلاه را با نقره و زیورآلات دیگر در مراسم عروسی تزیین میکنند.
«تنبان تنگه» یا «پشمبال» نوعی شلوار با الگوی ساده و رنگ سیاه و معمولا از جنس کرباس است. کمر این شلوار را (بهجای کش) با نوار کتانی بلند میبندند و زیر شلیته آن را میپوشند.
«پیراهن» یا بالاپوش زنان گیلان در گویشهای مختلف این استان، اسامی متفاوتی دارد؛ برای مثال، در گویش تالشی به آن «شسی» و در شرق و جلگه تالش، تحت عنوان «پیرهن» یا «جمه» از آن یاد میکنند. دو سوی این پیراهن چاک دارد و جلوی پیراهن را نیز با یراق دوزی و چرخ دوزی با نخهای رنگی تزیین کردهاند.
«تورکی تومبان» دامنی بلند با چینهای فراوان و از جنس پارچه سبک است. معمولا برای زیبایی بیشتر یک یا دو تنبان را روی هم میپوشند و از پارچه بیشتری نیز در تولید آن استفاده میکنند. چینهای فراوان تنبان تورکی را دلیلی بر تاکید بر پوشش بیشتر میدانند؛ بدین صورت که در هنگام وزش باد و جمع شدن یک طرف دامن، چینهای بعدی بهجای آن بنشیند و پوشیدگی لباس از بین نرود. تنبان تورکی در میان عشایر لر زبان به «قرقره تومبان» یا «تمبون قری» شهرت دارد.
نیمتنه آستیندار مخملی که زنان کرد در زمستان روی سوخمه و کراس میپوشند را «سلته» مینامند. «کوا» قبای بلند و جلو باز مخملی است که چاکهای بلند دارد و بانوان کرد بهعنوان رویه از آن استفاده میکنند.
«پیراهن» زنان ابیانه که قد آن تا بالای زانو میرسد، راسته و گشاد است و با یقه گرد و بدون مچ، آن را طراحی کردهاند. این پیراهن از سمت چپ و راست (حدود ۱۰ سانتیمتر پایینتر از دور کمر) برشهایی دارد که دورتادور آن را با پارچهای متفاوت، پیشسینه میدوزند. روی پیشسینه و در دو سوی برش را با انواع نوارها یا یراقها تزیین میکنند. پارچههایی رنگارنگ را بهصورت مثلثهای دو لایه در کنار نوارها و در طول برش، کنار هم میدوزند و پای دامن پیراهن را نیز با انواع سوزندوزی مزین میکنند. جنس این لباس در گذشته از تافته و رنگ آن عنابی و آبی بود؛ اما امروزه از جنسها و رنگهای مختلفی تولید میشود.
لباس سنتی مردم ابیانه از جمله جاذبههای این روستای تاریخی زیبا به حساب میآید. لباسی که هنوز در میان اهالی آن رواج دارد و در حفاظت از این میراث، از خود تاکید و تعصب نشان میدهند. شلوار مشکی گشاد آقایان و چارقدهای رنگین بانوان ابیانه، ترکیبی زیبا از اقلیم این روستا و فرهنگ مردمانش را به نمایش میگذارد. لباس سنتی ابیانه بهعنوان میراث فرهنگی ناملموس کشور در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
لباس زنان ابیانه
لباس خراسانی قدمتی چند هزار ساله دارد و با وجود تحولات تاریخی، خوشبختانه همچنان در میان برخی از مردمان این خطه مورد استفاده قرار میگیرد. این نوع البسه محلی از ویژگیهای خاصی برخوردار است و با توجه به نواحی مختلف شمالی، مرکزی و جنوبی خراسان و سکونت یا مهاجرت قومیتهای متعدد چون کرد کرمانج، ترکمن، بلوچ و عرب، به چند دسته تقسیم میشود. با این حال، کلیت لباس خراسانی، شباهت بسیاری به پوشاک مردم افغانستان دارد.
لباس زنان خراسان
«چادر» بندری را از زیباترین چادرهای سنتی در کشور میدانند که طرح، رنگ و نوع پارچه آن بسیار چشمنواز است. این چادر اغلب در رنگهای قهوهای، خردلی و خاکستری مایل به آبی وجود دارد و معمولا از کشورهای عربی یا هند و پاکستان وارد ایران میشود. چادر بندری را به دو صورت خاص (لا نیم لا و کول زدن) بر سر میکنند. در روش اول، گوشه چادر را با دست روی شانه میاندازند و سمت دیگر را آزاد میگذارند. در روش دوم، چادر را دور سر پیچیده و گوشه آن را در ناحیه گوش رها میکنند.
«الجاقبا» نیز که از پارچه مخمل یا چادرشب بافته میشود، پوشش زنان در کوهستانهای شرقی و قاسم آباد را تشکیل میدهد. برخی روستاییان پارچه چادر نمازی دور کمر خود میبندند؛ اما در بخش شرق گیلان از چادرشب یا به گویش محلی «چارشو» با رنگ زمینه قرمز، برای این کار استفاده میکنند.
لباس مردان گیلان
مردمان این ناحیه هنوز از پوشش سنتی خود بهصورت روزمره استفاده میکنند و راحتی و نشاط را همزمان به خود هدیه میدهند. این لباسها چون دیگر پوششهای محلی ایرانی از اجزای مختلفی تشکیل شده است و به غیر از تفاوتهای جزئی، در کلیت شباهت بسیاری به یکدیگر دارد. بر اساس منطقه، پوشش زنان و مردان کرد نیز به نامهایی چون لباس اورامی، سقزی، مریوانی و عناوینی از این دست نامگذاری میشوند.
لباس زنان کرد
«پیراهن تاجیک» شامل یک برش راسته با دو چاک در پهلو میشود و قد آن حدود یک وجب بالای زانو است. جلوی لباس را تا زیر سینه برش دادهاند و سجافی مزین به گلدوزی با نخ سیاه (سیاهدوزی) دارد. «پیراهن پاچین» دارای بالاتنه کوتاه و دامنی با چینهای ریز میشود که با آستین ساده و شمیزیه و مچدار و قدی تا زانو، طراحی ان را تکمیل کردهاند. «پیراهن دو گریبانه» در قسمت پشت و جلوی یقه چاک میخورد و از این جهت، به آن دو گریبانه میگویند. مدل این پیراهن به پیراهن تاجیک شباهت دارد؛ ولی قد آن بلندتر (تا زیر زانو) و بدون چاک است.
«جامک» یا «کرته» یا «چارتکه» پیراهن مردانه را گویند که برش و دوخت آن هنر دست زنان بلوچ است. دهانه آستین جامک یا جامه را گشاد و دو جیب چهارگوش در طرفین آن طراحی میکنند. این لباس اکنون تحتتاثیر صنعت مد و سلیقه شخص، گاهی کوتاه و گاه بلند تولید میشود. پیراهن پراخ آستین (فراخ آستین) از دو تکه بالاتنه و دامن تشکیل شده و قد دامن گرد و بلند و گشاد آن تا زانو میرسد. این لباس را در گذشته برای مراسم جشن استفاده میکردند.
منبع عکس: nabatdress ؛ نام عکاس: ناشناس
لباس زنان گیلک چون رنگینکمانی از رنگهای مختلف میدرخشد. این لباس از قسمتهای مختلفی چون لچک، روسری، سربند، پیراهن، جلیقه، کت، دامن، شلوار و چادرشب تشکیل شده است. دامنهای رنگارنگ تزیین شده با نوارهای رنگی شاد، پیراهنی از جنس ساتن در رنگهای مختلف و جلیقهای جلو باز به رنگ مشکی و مزین به سکه و نوار، کلیت ظاهر این بانوان را به نمایش میگذارد.
«تمان» یا «پشمبال» شلواری به رنگ سیاه یا آبی و از جنس کرباس است که در زمستان با چوقا جایگزین میشود. الگوی این شلوار را ساده و قد آن را بلند در نظر میگیرند و قسمت کمر را بهجای کش، با بند کمر میبندند.
بانوان کرد شمال خراسان که به کرد کرمانج شناخته میشوند، پوششی هشت تکه دارند و روی لباسها و سر و گردن و دستهای آنان، تزیینات بسیاری به چشم میخورد. برای مثال، پیشانیبندهای مختلف میبندند و با مهرههایی بر سربند یا لبههای جیب، لباس خود را زینت میبخشند.
برخلاف جوامع شهری که سبکی واحد را در پوشش خود رعایت میکنند، مردمان نواحی مختلف ایران، الگوی متفاوتی در لباس پوشیدن دارند. الگویی که از فلسفهای خاص سخن میگوید و در پس همه طرحها و رنگهای آن، بخش وسیعی از سنت و فرهنگ و هویت ایرانی را میتوان جستوجو کرد.
«پاجامک» یا شلوار مردان بلوچ بسیار پرچین و با لیفههای برگردان دوخته میشود. از گذشته، شلوار افراد مرفه را بسیار گشادتر از حد معمول میدوختند و گاه برای تولید آن به ۳۵ متر پارچه نیاز داشتند.
لباس اهالی ترکمن صحرا از زیباترین انواع لباسهای محلی ایرانی است که حضور رنگ قرمز در آن حرف اول را میزند. جنس اصلی پوشاک سنتی این قوم را پوست حیوان، کتان، پنبه و ابریشم تشکیل میدهد؛ اما البسه اصیل ترکمنی اعم از مردانه یا زنانه را تنها از ابریشم تهیه میکنند.
منبع عکس:jazebeha ؛ نام عکاس: ناشناس
همزمان با کشف حجاب در سال ۱۳۱۴ خورشیدی، شکل لباسهای مردانه نیز تغییر کرد. تا پیش از آن و در دوره قاجار، کوینک یا پیراهن آستیندار سفید با یقه گرد یا دیپلمات، بههمراه کتهای بلند به نام آرخالیق یا بوزملی دن و کفشهایی از پوست گاومیش به نام چاروق و گالش، لباس مردان آذریزبان را تشکیل میداد.
منبع عکس: jazebeha ؛ نام عکاس: ناشناس
منبع عکس:homsa ؛ نام عکاس: ناشناس
«سربند» پارچهای مشکی کلاغی را گویند که برای استوار ماندن روسری استفاده میشود. این پارچه را از قسمت جلوی سر بر پیشانی بسته و بهصورت حلقهای به پشت سر گره میزنند.
«یاغلوق»، پیشانیبند یا دستمال سر، پارچهای گرانقیمت از جنس ابریشم یا حریر است که زنان عشایر فارس بر پیشانی میبندند. این دستمال را روی چارقد بسته و در پشت سر گره میزنند تا از سرما و وزش باد در امان باشند. قسمت جلوی یاغلوق را در بالای پیشانی و بهوسیله سنجاق یا گل طلا به چارقد متصل میکنند.
لباس مردان قشقایی
بسیاری از اقوام مختلف کشور در استان مازندران زندگی میکنند و هریک از آنها، پوشش مخصوص به خود را دارند. شادابی و تنوع رنگی برگرفته از طبیعت، در مازندران نیز چون سایر استانهای کشور به ویژگی اصلی پوشش بهخصوص برای زنان تبدیل شده است. سرپوش، تنپوش و پاپوش، کلیات پوشش مردمان این خطه از شمال کشور را تشکیل میدهد که هرکدام با جزئیات خاصی تولید میشود.
لباس زنان مازندران
لباس بانوان ابیانه به لباس زنان عهد صفوی شباهت بسیاری دارد. این لباس شامل پیراهنهای رنگارنگ با دامنهایی که قد آن تا زانو میرسد، دامنشلواری پرچینی به نام شلیته و چارقدهایی با زمینه سفید و طرحهای متنوع گلدار میشود. قدمت لباس سنتی ابیانه را به هزاران سال پیش نسبت میدهند و مشخصه اصلی آن (چون اغلب لباسهای سنتی ایرانی)، استفاده از رنگهای شاد و چشمنواز است. لباس خانمهای مسن سادهتر و لباس زنان جوان با تزیینات بیشتری به چشم میخورد؛ اما این زنان، حتی در مراسم سوگواری نیز با لباس سیاه حاضر نمیشوند.
منبع عکس: iribnews ؛ نام عکاس: ناشناس
شرایط اقلیمی از یک سو و نیاز از سوی دیگر، طراحی پوشش بانوان لرستان را رقم زد. تغییر رنگ پارچههای لباس زنان لر نشان از شان اجتماعی، سن و موارد مشابه دیگر دارد. ازاینرو، زنان مسنتر از پارچههایی به رنگ تیره با طرحهای ساده و سربندی سیاه و سفید استفاده میکنند و زنان جوان، لباسهای شاد و رنگارنگ به تن دارند. سرپوش، تنپوش، بالاپوش و پاپوش، اجزای اصلی این لباس محلی را تشکیل میدهند.
«جبکن» لباسی را گویند که روی کوینک میپوشند و جنس ابریشمی دارد. امروزه و با پیشرفت صنعت مد، این پوشش از حالت سنتی خود فاصله گرفته است؛ اما مهمترین مشخصه جبکن در گذشته، آستینهای بسیار بلند با اشکال متفاوت در قسمت انتها بود که از قسمت شانه تا پایین، خود را به اصطلاح میانداخت و کل بدن را میپوشاند.
«کلاه دو گوشه» جزو لاینفک پوشش مردان قشقایی به شمار میآید که اغلب در رنگهای نخودی و خاکستری تولید میشود و مردان، همواره باید آن را بر سر داشته باشند. کلاه بهصورت دو گوش و از جنس نمد ظریف و لطیف ساخته شده تا کرکهای آن، موی سر را اذیت نکند. با وجود این ظرافت، کلاه نمدی قشقایی به نسبت سایر کلاههای موجود سنگینتر است تا بر اثر باد و طوفان بهراحتی از سر نیفتد. این کلاه در برابر نور خورشید از سر محافظت خواهد کرد و هنگام تابش آفتاب، میتوانند گوشه آن را سایبان صورت کنند.
لباسهای محلی شمال و شرق ایران
لباس گیلکی
«شاوال» همان شلوار است که از پارچههای رنگی و شبیه شلوار کردی آن را میدوزند؛ با این تفاوت که شلوار زنان لر دو تکه دوخته میشود. از دمپای شلوار تا بالای زانو از پارچه ساده استفاده میکنند و با نواردوزی، سوزندوزی و نقشبندی، ظاهر زیبایی به آن میبخشند. برای قسمت بالای شلوار نیز به سراغ پارچه گلدار و رنگی متفاوت میروند. برای مراسم و مهمانیهای خاص نیز شاوال مجلسی با جنس مخمل را میپوشند.
تنپوشهای مردانه نیز چون نوع زنانه، اجزای متفاوتی دارد و کوینک، آغ کوینک (پیراهن سفید)، بیغب کوینک، روباشاکا، آرخالق، ستیره، پنجه (نوعی لباس همچون کت)، دُن یا اویما دُن، پالتون (پالتو)، گیمه، کورک (پوستین)، اووماشال (نوعی کتوشلوار) و شلوار را شامل میشود.
«دشداشه» لباسی سفید و بلند (تا نوک انگشتان پا) را گویند که در دو نوع یقهدار (عراقی) و بدون یقه (خلیجی یا اماراتی) وجود دارد. «بشت» یا «خاچیه» لباسی نازک از جنس پشم سبک است که گاهی سرشانههایش به گلدوزی مزین شده و روی دشداشه آن را میپوشند.
پاپوشهای زنانه نیز مدلهای مختلفی دارد و جوراب، گالش (کفش بدون پاشنه)، چاروق، قوندارا (نوعی کفش چرمی)، قیرمیزی باشماق (پاپوشی همچون دمپایی) و تکگون (کفش جشن و عروسی) از انواع آن هستند.
لباس مردان آذری
«شلیته» دامنشلواری پرچینی است که هفت تا هشت متر پارچه در دوخت آن به کار میرود. جنس این نوع شلوار گشاد را از متقال یا کرباس رنگشده یا پارچههای نخی گلدار انتخاب میکنند. دور کمر لیفهای شلیته با بند یا کش جمع میشود و دو یا چند ردیف نواردوزی یا یراقدوزی نیز در قسمت وسط قد و پای دامن، ظاهر زیبایی به این پوشش میبخشد.
«کوینک» پیراهنی ساده از جنس چلوار با یقه گرد و بدون دکمه است که یقه آن را با سوزندوزیهای مفصلی زینت میدهند. سر آستینهای بلند این پیراهن را نیز گلدوزی میکنند؛ اما مردان بالای ۵۰ سال، معمولا پیراهن سپید ساده و بدون نقش و نگار میپوشند.
«بالاق» یا «بلق» نام محلی شلوارهای سفید زنان این قوم است که تقریبا گشاد دوخته شده و در قوزک پا تنگ میشود. قسمت بالای شلوار را از پارچه کرباس و به رنگ سفید طراحی میکنند و قسمت پاچه شلوار را با سوزندوزی آراسته میسازند.
«کینگ» یا پیراهن، نوعی پیراهن زنانه بلند (از شانه تا قوزک پا) را گویند که از قسمت پایین تا نزدیک کمر چاک دارد. یقه این لباس کاملا بسته و بلندی آستین آن تا مچ است. چاک پیراهن، لباس را به دو قسمت عقب و جلو تقسیم کرده و کمک میکند تا زنان عشایر بهراحتی بتوانند به فعالیتهای روزانه خود بپردازند. بلندی این پیراهن و نیز شلیته، بخشهای مختلف هر منطقه را مشخص میکند.
منبع عکس:bayanbox؛ نام عکاس: ناشناس
لباس لری مردانه سادهتر از نوع زنانه طراحی شده است و در عین حال، زیبا و باشکوه به نظر میآید. این نوع از لباس محلی شامل کلاه نمدی با سربند، پیراهن، شلوار، سُتِره، شال، گیوه و شولا (برای چوپانان) میشود.
«گلوَنی» سربند اصیل دیگری است که به روسری شباهت دارد و قدمت آن را ۳۰۰۰ سال تخمین میزنند. این نوع سربند زیبا را که بهنوعی نماد قوم لر شناخته میشود، معمولا در مراسم شادی بر سر زنان میبینید و مردان قدیم نیز در زمان مهمانی و جنگ، گلونی را دور کلاه لری (شو کلاه) میپیچیدند. این روسری از جنس ابریشم بافته میشود و با نقشهای سنتی آن را تزیین میکنند. رنگ گلونی را بر اساس سن و سال افراد تعیین میکنند؛ از این جهت، پارچههایی به رنگ تیره با طرحهای ساده و سربندی سیاه و سفید را معمولا بر سر زنان مسن خواهید دید. این نوع پوشش بهعنوان یکی از میراثهای قوم لر در سال ۱۳۹۷ به ثبت ملی رسید و روز ۲۶ اردیبهشت ماه را نیز بهعنوان «روز روسری لری» در تقویم نامگذاری کردهاند.
«آرکالیک» یا آرخالیخ، لباس آستین بلند و گشادی است که آن را از جنس مخمل میدوزند و معمولا رنگ زرشکی سیر و طرحی از گلهای مختلف دارد. آستینهای این لباس، تا قسمت آرنج تنگ و در قسمت انتهایی با کمک پلیسه گشاد میشود.
«پیراهن» زنان بندر بنا بر هر شهر و روستایی میتواند متفاوت باشد و به دو شکل بلند تا مچ پا و کوتاه و زیر یا روی زانو تولید شود. این پیراهنها بیشتر بهشکل کَندوره، گون، اشکم، نشته، آستین فراح، کلوش، عجمی، چینی، گشاد، عربی و ساده شلالی به چشم میخورد.
«قبا» در واقع، روپوشی پالتو مانند است که در دو طرف چاک دارد و جیب در بالای چاک قرار میگیرد و کیسه جیب بهصورت مخفی زیر قبا دوخته میشود. قبا یقه چپ و راستی دارد و از پارچههای رنگی و راهراه آن را میدوزند. پارچهای مثلثی شکل نیز در کنارههای قبا میدوزند تا دامن قبا گشادتر شود و دو طرف، بیشتر روی هم بیاید.
سیستان و بلوچستان از مناطق کهن ایران زمین به شمار میآید که پیشینه فرهنگی به قدمت اعصار گذشته دارد. آبوهوای خشک و بیابانی این منطقه، اولین و مهمترین عامل اثربخش در نوع پوشش مردمان این خطه است. مردمان بلوچ جز معدود اقوام ایرانی هستند که همچنان به لباس محلی خود پایبند ماندهاند و حتی در سفر به سایر شهرها نیز با لباس سنتی خود ظاهر میشوند.
«چارقد» یا روسری، پارچهای بسیار ظریف و نازک با طرحهایی خاص را گویند که زنان عشایر، تمام سر خود (بهجز صورت) را با کمک آن میپوشانند. برخی از زنان، این روسری زیبا را با مهره و ملیلهدوزی تزیین کرده و حاشیههای آن را نیز مهرهدوزی میکنند.
«کتوک» یکی از پاپوشهای مردان در بلوچستان را گویند که کف آن از چوب است و بندهایی از جنس پشم دارد. «کلاه پاک»، «کلاه برهای» و «کلاه نخی» نیز انواع کلاههایی است که در شکلها و جنسهای مختلف تولید و توسط مردان بلوچ استفاده میشود.
لباس ساکنان سواحل خلیج فارس
لباس بلوچی مردانه، پوششی پرچین و سفید رنگ است که در حالت کلی، شامل پیراهنی بلند و شلواری گشاد میشود. این پوشش با پیچیدن لنگ یا دستار بلندی به دور سر کامل خواهد شد. جامک (پیراهن)، پاک (عمامه)، کلاه سوپی (عرقچین)، پاجامک (شلوار گشاد)، سرینبند (کمربندی برای شلوار) و کوش (کفش چرمی)، بخشی از اجزای لباس مردان بلوچ را تشکیل میدهد.
منبع عکس: worldatlas؛ نام عکاس: ناشناس
«پوزوانه» یا ساق بند پشمی، پوششی است مخصوص فصلهای پاییز و زمستان که از پشم بافته میشود. ساقبند را معمولا برای محافظت از پا در برابر رطوبت برف و سرمای زیاد استفاده میکنند و به دور ساق پا میپیچند. این پوشش همچنین به فرد کمک میکند تا بدون مزاحمت قسمت گشاد شلوار در مناطق کوهستانی و صعبالعبور تردد داشته باشد. برخی معتقدند که استفاده از این پوشش در تابستان نیز کاربرد دارد و از گزش مارها در این فصل جلوگیری خواهد کرد.
فلسفه لباسهای محلی ایران نیز در نقاط مختلف و بنا بر جغرافیای محیط، سن و سال، تجرد یا تاهل، جایگاه و موقعیت اجتماعی، تیره و قبیله و موارد مشابه تعریف میشود. مردمان شمال ایران با الهام از طبیعت سبز و شاداب خود، لباسهای رنگین و شادی بر تن میکنند. مردمان ناحیه جنوب کشور، گرمای هوای شرجی را با پوشیدن لباسهای نازک و خنک به تعادل میرسانند. فلسفه لباس مردم ناحیه کویر نیز همخوانی عجیبی با جغرافیای زندگی آنان دارد و از این جهت، اغلب به سراغ رنگ سپید میروند تا تحمل گرمای خشک ناحیه بیابانی راحتتر باشد.
«کراس» پیراهنی بلند و گشاد و یقهگرد را گویند که آستینهای بلند و دوختی ساده دارد و روی آن، چندین تکه لباس دیگر میپوشند. این لباس کاملا آزاد است و در قسمت پایین تنه نیز بهطور کامل گشاد میشود. برای دوخت کراس، اغلب به سراغ پارچههای نفیس و گرانبها میروند.
پوشش سنتی زنان کرد، اغلب ۱۱ جزو مختلف دارد و کفش، شلوار، زیرپیراهن، پیراهن، جلیقه، قبا، نیمتنه یا یل، دستمال سهگوش زینتی، عمامه، روسری یا گاهی سربند، ماهیت کلی آن را تشکیل میدهد.
«چوخه» یا «چوخا» کت پشمی و کوتاهی را گویند که از پشم بز بافته میشود. این کت کوتاه در روزهای سرد کاربرد دارد و برای شب هنگام، آن را با کت بلندی به نام «شولا» جایگزین میکنند. زیر کت نیز معمولا پیراهن نخی رنگ روشن میپوشند.
«چارقد» پارچهای مربعی شکل از جنس نخ یا ابریشم است که بهصورت مورب آن را تا میزنند و روی سر میاندازند. معمولا پارچههایی با رنگ روشن را برای چارقد انتخاب میکنند و گلهای بزرگی نیز نقش و نگار زیبای آن را تشکیل میدهد. در واقع، چارقد همان روسری است که بعضی از زنان آذری، صورت خود را نیز در قسمت چانه با آن میپوشانند. زنان ایل شاهسون آذربایجان نیز معمولا از چارقدهای گلدار برای پوشش خود استفاده میکنند.
«یاشماق» یا «یالق» یک روسری چهارگوش نازک و منقوش ترکمنی است که حاشیه سوزندوزی دارد و زنان ترکمن به رسم قوم خود، چانه خود را با آن میپوشانند. «اپوش» نیز به کفشهایی با پاشنههای سهگوش میگویند که از جنس پوست خام تولید میشود.
لباس مردان ترکمن
«چوغا» یا «چوقا» دیگر بالاپوش مردانه لری است که از جنس پشم گوسفند است و توسط زنان بختیاری بافته میشود. این لباس را بیشتر در منطقه بختیاری لرستان و چهارمحال و بختیاری استفاده میکنند. چوغا را از معروفترین بالاپوشهای مردان لر میدانند که ترکیبی از دو رنگ سیاه و سفید دارد.
«چادر شو» یا همان چادرشب، شال مربع شکلی است که زنان مازنی بهصورت سهگوش دور کمر میبندند. با این چادر، سر و صورت عروس را نیز در شب عروسی میپوشانند. مردم عادی از جنس کج (ابریشم درجه سه) و اعیان از ابریشم برای دوخت چادر شو استفاده میکنند.
«شال» یا پشتتند را زنان روی پیراهن بلند خود و در ناحیه کمر میبندند. این شال از پارچههای گلدار و زیبا و بهصورت نواری یا مربع شکل تهیه میشود و رنگهای متنوعی دارد. طول شال را تا هشت متر و عرض آن را تا ۴۰ سانتیمتر تخمین میزنند. برخلاف مردان، زنان شال را بهصورت آزاد دور کمر میبندند تا انتهای دامن بلندشان، از مچ پا پایینتر نرود و مزاحمتی برای راه رفتن نداشته باشند.
«یَل»، «چوخه» یا «کهوا» نیم تنه و پوششی کوتاه را گویند که آستین بلندی دارد و همراه رانک آن را میپوشند. چوخه معمولا از جنس پنبه یا پشم است و با توجه به فصول گرم و سرد، با جنس نازک یا ضخیم دوخته میشود. نوع مرغوب این لباس را از نوعی موی بز معروف به «مرغوز» یا «مه رهز» تولید میکنند که به مهمانی و جشن اختصاص دارد.
لباس محلی بلوچستان از فاخرترین لباسهای سنتی ایرانی است که به اعتقاد برخی، گرانترین لباس محلی کشور لقب گرفته است
لباس کردی مردانه شامل ۹ تکه و اجزایی چون عرقچین، سربند، پیراهن، کت، پستک یا جلیقه، شلوار، جوراب، کفش و شال کمر میشود. این لباس را معمولا گشاد میدوزند تا برای تردد در میان کوهها و مسیرهای دشوار با مشکلی مواجه نشوند. کردها معتقدند که سر مردان باید پوشیده باشد و از این جهت، انواع کلاه و دستار در پوشش آنان، نوعی فرهنگ دیرینه به حساب میآید.
«نیم تنه» یا «جلیقه» شبیه جلیقههای مردانه با یقه هفت یا گرد است. جلیقه چند دکمه میخورد و در قسمت جلوی آن، پارچه یشمی و برای قسمت پشت، آستری به کار میبرند. جلیقه دیگری از جنس مخمل سرخ یا زرد و آراسته به سکه و پولهای قدیمی را نیز «سیمپوش» گویند.
«شلار» شلوار ساده پشمی و سیاه رنگی است که دمپای تنگ دارد. این دمپای تنگ برای مردان مسن بهصورت لولهای و برای جوانان بهشکل دکمهای طراحی میشود. شلوار چروداری، قدک، تنگ تومان و دیج از انواع شلوارهای محلی مردان گیلک به شمار میآید.
«چارقد» روسری سه گوش از جنس وال، ململ، چیت یا ابریشم است که به رنگ روشن و گلدار دیده میشود. چارقدی نیز با رنگهای روشن و تزیینات نقرهای به نام «سرچنگک» وجود دارد که در مراسم و جشنها به کار میرود.
«چقه» نوعی بافته مخصوص و به رنگ کرم است که معمولا روی شال و آرخالق و به جهت جلوه لباس میپوشند. «چوقا» نیز عبای نازک مردان قشقایی را گویند که معمولا در جنگ، شکار یا جشنها کاربرد دارد.
«چادرشب» یا به زبان محلی «کجی»، پارچهای ابریشمی مربعی به ابعاد ۲×۲ متر و با طرح شطرنجی است که توسط زنان ابیانه بافته میشود. این چادر را بهصورت سهگوش دور کمر میبندند یا روی سر میاندازند. رنگ چادرشب نیز با سن زنان تناسب دارد و معمولا دختران جوان از رنگ زرد و زنان مسن از رنگ قرمز آن استفاده میکنند.
لباس مردان ابیانه
مردان آذری برای پاپوش از لب چین یا دولاما (نوعی چکمه مخصوص چاروادارها)، تک گون، گلاسه باشماخ، چاروق و چوست استفاده میکنند.
مردان خراسان جنوبی، معمولا انواع سرپوش چون عرقچین کلاه، کلاه قرص، کلاه نمدی یا شبکلاه دارند. روی شب کلاه خود را نیز با شال سفید یا سیاهی به نام «مندیل» میبندند. پیراهنی از جنس کرباس و به رنگهای سفید و خاکستری بر تن میکنند که بدون یقه و جلو بسته است و تنها در قسمت بالا دو یا سه دکمه میخورد.
«کلاه نمدی» چنانچه از نامش بر میآید، از جنس نمد بافته میشود و بلندی آن میتواند در اندازه تقریبی ۲۵ تا ۲۸ سانتیمتر باشد. رنگ این کلاه اغلب مشکی است و گرد و بدون لبه دوخته میشود.
«کلاش» یا گیوه نیز همان کفش سنتی مردان کرد محسوب میشود که معمولا به رنگ سفید یا شیری است. دوخت این پاپوش از نخ قالی و بهطور کامل با دست انجام میگیرد و برای زیره از چرم استفاده میکنند. این پاپوش سنتی، پا را خنک نگه میدارد و از ایجاد بوی بد ممانعت به عمل میآورد؛ اما به همین دلیل، مناسب فصول سرد و زمان بارندگی نیست.
لباس لری
منبع عکس: mag.tamuk ؛ نام عکاس: ناشناس
لباس مردان آذری، اغلب از جنس پشم است و سرپوشهایی استفاده میکنند که در زبان ترکی «بورک» یا «پاپاخ» نامیده میشود. بورک انواع مختلفی چون دری بورک (کلاه پوستی)، پهلوی، کپی، کامپا بورک (کلاه کاموایی)، لبهدار، کئچه بورک (کلاه نمدی)، حصیری، دورگه بورک (نوعی کلاه از پوست بره)، عرقچین، یون بورک (کلاه پشمی) و شپو (شاپو) را در بر میگیرد.
«شلیته» دامن کوتاه و پر چینی است که به کوتاه تومان (تنبان) یا «گرد تومان» نیز شهرت دارد. دامن بلند چیندار که در مرکز و شرق گیلان استفاده میشود را «دراز تومان» گویند و در زبان تالشی و غرب گیلان نام «شلار» بر آن گذاشتهاند. دختران دم بخت معمولا شلیتههای سفید میپوشند و زنان از شلیتههای گلدار در پوشش خود به کار میبرند.
لباس زیبای گیلکی در جشنواره لباسهای محلی نیویورک در سال ۱۳۹۶ خورشیدی، بهعنوان شادترین لباس جهان شناخته شد
«چادر» از جنس پنبه و با طرح چهارگوش و توسط بومیان منطقه بافته میشود. چادر اعیان و اشراف بلوچ از طرح چهارخانههای ریز و جنس نخ ابریشم است. این پارچه چهارخانه مستطیل شکل را از وسط روی سر میاندازند و قد آن معمولا تا کنارههای زانو و گاه، پایینتر از آن میرسد.
لباس مردان بلوچ
«برقع»، «برقه» یا «برقعه» نوعی حجاب محسوب میشود که جنبه تزیینی نیز دارد. این نوع پوشش بیشتر در میان زنان ساحل نشین قشم، بندرلنگه، جاسک و بندرعباس به چشم میخورد و مناطقی چون رودان، حاجیآباد و بستک، کمتر از آن استفاده میکنند.
لباس مردان بندر
مردان عادی ایل قشقایی در قرن نوزدهم با شلوارهای دمپا گشاد (تنبان)، پیراهنهای بییقه (قیناق)، عبایی بلند (آرخالق) که با شال محکمش میکردند و قبای نمدی گرم (کپنک) و کلاه نمدی سیاه گرد (برک) ظاهر میشدند. تفنگ، چاقو، خنجر، شمشیر و چماق نیز بخش مهمی از آراستگی آنان را شامل میشد. امروزه این لباس محلی را کلاه، پیراهن، آرخالق، شال کمر، چقه و کپنک تشکیل میدهد.
لباس زیبا و رنگارنگ زنان بلوچ با پشتوانه عظیم تاریخی بهعنوان یکی از نمادهای اصلی پوشش اصیل ایرانی شناخته میشود. برش این لباس ساده است؛ اما بخشهایی مانند سرآستینها، جلوی لباس و سر شلوارها را با طرحهای روستایی و بومی، سوزندوزی و تزیین کردهاند. تنوع رنگی در لباس زنان بلوچ از جمله ویژگیهای جذاب پوشش آنها به شمار میآید.
ستره از قدیمیترین انوع پوشاک ایرانی و لباس محلی لری است که قبایی جلو باز است و مردان لر با پیچیدن شال، آن را میبندند
پوشاک مردان مازنی با توجه به نوع کار کشاورزی یا دامداری و نوع آب و هوای فصلهای گرم یا سرد، تنوع بسیاری دارد. این لباسهای محلی، علاوه بر کاربردی بودن، با طراحی و رنگبندی مختص مردان، جلوه زیبایی از هنر و فرهنگ مردمان مازندران را به نمایش میگذارد.
«برک» نام کلاهی است که بهشکل ساده یا همراه با پولکهای رنگی و سکههای تزیینی بر سر زنان دیده میشود. این کلاهها را بههمراه جلیقههای مزین به سکه، اغلب در میان خانوادههای بزرگان و ثروتمندان استفاده میکنند. در گذشته کلاه دیگری نیز تحت عنوان «تاس کلاه» در ایلهای آذربایجانی وجود داشت که اکنون بهندرت مورد استفاده قرار میگیرد. دورتادور این کلاه را با ریشههای رنگی تزیین میکردند.
لباس زنان خطه هرمزگان و نواحی ساحلی خلیج فارس از پارچههای نازک و رنگهای روشن دوخته میشود تا جریان هوا بهراحتی از میان آن عبور کند. رنگهای روشن آبی، بنفش، صورتی و سبز، بیشترین رنگهای به کاررفته در پیراهن و شلوار این زنان است و بهلحاظ همین رنگهای شاد و نیز طرح و نقشهای سنتی، پوشش سنتی آنان، زیبایی خاص خود را دارد.
مردان سواحل خلیج فارس، در گذشته از لباس بلندی استفاده میکردند که در بندرعباس قدیم، تحت عنوان «کندوره» معروف بود. این لباس از چند نوع پارچه نازک و ضخیم دوخته میشد و مردان سعی میکردند که همیشه با لباس بلند خود را بپوشانند. ناخداها، ملوانان و صیادان نیز دو نوع پیراهن مخصوص کار و مهمانی داشتند. پیراهن کار، بلند و خصوصا در زمستان رنگی و راهراه بود و لباس مهمانی از رنگ سفید و حریر یا ململ نازک درجه یک دوخته میشد.
زنان کرد کرمانج؛ منبع عکس:mag.sarak ؛ نام عکاس: ناشناس
«کلاه» جزو اصلیترین پوشش مردان ترکمن محسوب میشود که انواع مختلفی دارد و آن را به دو دسته کلی «تلپک» و «بوروک» تقسیمبندی میکنند. انواع تلپک را از پوست بره میسازند و بوروک نیز یک نوع عرقچین سوزندوزی شده است. «چکمه»، «چاریق»، «دولاق» و «چپک» نیز انواع پاپوشهای مردان ترکمن به حساب میآید.
لباس خراسانی
لباس محلی زنان مازنی، لباسی کاملا پوشیده، رنگارنگ و چشمنواز است. این لباس شامل اجزایی چون چادر، چاقچور، نیم ساق، روبند، نقاب، چارقد، شلیته و تنبان میشود. پوششی که هرچند به مرحله فراموشی نزدیک شده است؛ اما هنوز گاهی در مراسم یا جشنها و آیینهای خاص، به سراغ آن میروند.
منبع عکس:roostiran ؛ نام عکاس: ناشناس
تنوع آب و هوایی ایران در کنار آداب و رسوم و فرهنگهای قومی قبیلهای، پوششهای مختلفی را در اقصی نقاط کشور پدید آورده است. پوششهایی که با طراحی خاص و رنگهای متفاوت، هریک بهتنهایی میتوانند معرف بخشی از تنوع فرهنگی ایران زمین باشند.
لباس زنان قشقایی از پوشیدهترین و آزادترین لباسهای موجود است که علاوه بر ظاهر زیبا، از بدن آنها در برابر سرما و گرما محافظت میکند. این لباس با فصول مختلف سال تناسب دارد و ارزش اقتصادی خانوار در آن بهطور کامل رعایت شده است تا هرکسی بنا بر بودجه خود، بتواند از این لباسهای شاد و رنگین استفاده کند. وجه تمایز طایفههای مختلف قشقایی را در نوع و رنگ لباس و پیشانیبند میدانند؛ اما بهطور کلی، پوشاک زنان عشایر شامل کلاهک، آرخالق، تنبان و پاپوش میشود که با الهام از طبیعت و به رنگهای مختلف آن را تولید میکنند.
امروزه پوشش مردان بندری شامل اجزای مختلفی چون کلاه، لُنگ، دستمال، زیرپیراهن، پیجامه، کت، پیراهن، قبا، دگله، پالتو، ژاکت، کنجو، شال گردن، سُواس، گیوه، ملکی، جوتی، ماشین، کپکاپ نعلین و انواع کفشهای مدل جدید میشود. در میان مردان استان هرمزگان بهخصوص اعراب منطقه جنوب، این اجزا را میتوان به دشداشه، خاچیه، چفیه یا کوفیه و عقال خلاصه کرد.
«کلاو» یا کلاه از دیگر اجزای اصلی لباس زنانه کردی به حساب میآید که در واقع، سرپوشی متشکل از کلاه و سربند (سروین) است و در دو مدل «کلاوفس» و «کلاوزر» وجود دارد. این کلاه بهشکل استوانهای کوتاه و پولکدوزی شده به نظر میآید. روسری یا دستار بلندی تحت عنوان «کلکه» را نیز جایگزین کلاه میکنند که این دستار، دور سر پیچیده میشود و دنباله آن روی شانه میافتد.
لباس مردان کرد
«لباده» تنپوشی بلند از جنس کرباس یا فاستونی است که شالی به نام «کمر شال» و از جنس پشم یا ابریشم را روی کمر آن میبندند. « شولا»، «کردک»، «بوشلوق» و «پستک» نیز دیگر تنپوشهای مردان مازنی را گویند که معمولا توسط چوپانها مورد استفاده قرار میگیرد.
«قمیس» تنپوش دیگری به حساب میآید که به لباس افغانستانی نیز آن را میشناسند و در واقع، پیراهن بلندی تا زیر زانو با دو برش در پهلو است. شلواری از جنس کرباس با پاچههای گشاد میپوشند و جلیقهای مشکی، پوشش آنان را تکمیل میکند. این لباس، شباهت بسیاری به لباس مردان خراسان رضوی دارد و تنها تفاوتهای جزئی در آن دیده میشود.
«نیمساق» نوعی شلوار تنگ به حساب میآید که معمولا دختران و زنان جوان در زیر پیراهن به تن میکنند. جنس این شلوار از ابریشم یا مخمل و به رنگهای سبز، سفید یا سرخ دیده میشود.
لباسهایی که با توجه به نوع آبوهوا در مناطق مختلف از جنسها و رنگهای گوناگون تهیه میشوند و خود بهتنهایی میتوانند معرف گوشهای از هویت هر فرد، سن و سال، تجرد یا تاهل، موقعیت اجتماعی و مواردی از این دست باشند.
«جلیقه»، «جلقته» یا «جلقده» را مردان گیلک در تمام فصول سال بر تن میکنند؛ با این تفاوت که جلیقه برای فصول پاییز و زمستان را از جنس شال و جلیقه فصلهای بهار و تابستان را از پارچههای نازکتر در نظر میگیرند.
لباس زنان خراسان با توجه به طوایف مختلف، بسیار متنوع و اغلب متفاوت است؛ چراکه قومها و قبیلههای گوناگونی در این استان پهناور زندگی میکنند و هریک، فرهنگ خاص خود را در پوشش به نمایش میگذارند.
«کلاه» مردان گیلک در گذر زمان تغییر کرده و از کلاه ماهوت مشکی تا کلاه پهلوی و کلاه اروپایی (شاپور) تغییر شکل داشته است. کلاه نمدی سنتی، کلاه ترک دار تالشی و پوستین کلاه که از پوست بره تهیه میشود، نمونهای از کلاههای سنتی مردان این ناحیه را به خود اختصاص میدهد.
«شلوار» یا به زبان محلی «کوتَنَه» معمولا با پیراهن پاچین پوشیده میشود. این شلوار از دو ساق مخروطی و میان ساق کمچین و کمر لیفهای تشکیل شده و لبه شلوار سجاف میخورد و روی آن را با دست یا چرخ تزیین میکنند.
منبع عکس: gardeshgariiran ؛ نام عکاس: ناشناس
«دون» لباس اصلی مردان ترکمن به شمار میرود که ردایی بلند (تا زیر زانو) با حاشیه سوزندوزی و از جنس ابریشم است و آن را در دو نوع تولید میکنند. «قیرمیز دون» را از ابریشم کاملا قرمز و «قارما دون» را از ابریشم متمایل به زرد با ترکیب نخهای رنگارنگ میدوزند. دیگر بالاپوشهای مردان ترکمن تحت عناوین «چاکمن»، «ایچمک» و «قبا» نامگذاری شدهاند.
برخی از این لباسها در گذر زمان و بهدلایل مختلف تغییر کردهاند یا کمرنگ شدهاند؛ برای مثال، گاه استفاده از پارچههایی چون ابریشم یا تزییناتی چون طلا و نقره در لباسهای سنتی امروزی مقرون بهصرفه نیست. برخی از هنرهای دوخت و دوز گذشتگان، منسوخ یا به دست فراموشی سپرده شده است یا با سلایق جدیدتر سازگاری ندارد.
تفاوت در فرم و ساختار لباس و شلوار با وجود شباهت ظاهری، نشان از منطقه یا طایفهای خاص دارد. از این جهت، از نوع پوشش و نوع دوخت اهالی شهرهای مختلف بلوچستان، میتوان پی برد که به کدام ناحیه یا به چه طایفهای تعلق دارند.
لباس زنان بلوچ
«جومه» پیراهن مردان مازنی را گویند که با توجه به فصل، جنس آن متغیر خواهد بود. جنس این لباس از کرباس، چیت یا چلوار و در موارد خاص، از ابریشم تهیه میشود.
لباس کردی از قدیمیترین و متنوعترین لباسهای محلی ایرانی به شمار میآید که پیشینهای به قدمت اقوام کرد این سرزمین دارد. در نخستین تصاویری که لباس کردی را به نمایش گذاشته است، نقش برجستههای هخامنشی خودنمایی میکند. مردانی که در حجاریهای ورودی کاخ آپادانا دیده میشوند نیز لباسی مشابه لباس محلی کردی بر تن دارند.
«گلونی» و در تلفظ دقیقتر، «گلوهنی» سربند یا روسری با نقشهای مخصوص است که بانوان کرد در موقعیتهای رسمی و مراسم جشن یا عزاداری بر سر میبندند. این پوشش معمولا در میان کردهای جنوبی و سورانی کاربرد دارد. «لچک» نیز به روسری نازک و مثلثی شکلی اطلاق میشود که با سنجاق به کلاه وصل میکنند و سه گوشه آن، روی پشت و شانهها میافتد. سه گوش زینتی یا «دهسمال» نیز پارچه نازک و پولکدوزی شدهای است که بهجای روسری، در مراسم عروسی به سر دارند.
شادی و سرزندگی را از ویژگیهای بارز این قوم اصیل ایرانی میدانند که این ویژگی در نوع پوشش آنها نیز وارد شده است. ترکیب طرحهای منحصربهفرد و رنگهای شاد، زیبایی خاصی به لباس قشقایی میبخشد. لباسی که از قدیمیترین لباسهای سنتی ایران به حساب میآید و قدمت آن را به زمان هخامنشیان نسبت میدهند.
لباس زنان قشقایی
منبع عکس: همشهری ؛ نام عکاس: ناشناس
رنگ و نوع پارچههای مصرفی در دوخت لباس آذری، با سن و سال افراد نسبت مستقیم دارد. زنان سالمند اغلب از پارچههایی با طرح و رنگ ساده و ملایم و تزیینات کم استفاده میکنند. در مقابل، لباس دختران و زنان جوان آذری، تنوع دلپذیری از رنگهای شاد و نقشهای زیبا دارد و معمولا، زیورآلات و تزیینات بیشتری در آن به کار میرود. برک، چارقد، یایلیق، کوینک، جبکن، آرکالیک یا آرخالیخ، اجزای اصلی لباس زنان آذری را تشکیل میدهد.
نتیجه بر اساس رای موافق و رای مخالف