با توجه به این مسئله پروژه سد چمشیر با اتکا به عاملیت متعدد در دستور کار قرار گرفته است. طرح سد چمشیر، یکی از طرح‌های شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران است که با هدف تعدیل کیفیت رودخانه شور زهره در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر دوگنبدان (گچساران) مرکز شهرستان گچساران در استان کهگیلویه و بویر احمد قبل از پیوستن رودخانه خیرآباد به رودخانه زهره در مجاورت محلی به نام تنگه چم شیر نزدیک به مرز استان بوشهر احداث شده است.
این کارشناس ارشد ارزیابی و آنالیز محیط زیست تاکید کرد: بهره برداری از سد چمشیر هیچگونه تاثیری بر تالاب شادگان ندارد، رودخانه زهره بعد از محل سد چمشیر به سمت غرب جریان یافته و پس از دشت زیدون در شمال محدوده هندیجان تغییر مسیر داده و به سمت جنوب حرکت می‌کند.
این در حالیست که به استناد مستندات شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران از زمان شروع فعالیت‌های مطالعاتی سد چمشیر، کلیه اطلاعات در قالب برنامه‌های پژوهشی در اختیار صاحب نظران قرار گرفته و بیش از 2000 ساعت جلسات کارشناسی در دانشگاه‌های شیراز، صنعتی امیرکبیر و … در دستور کار قرار گرفته است.
در همین راستا، بر اساس گزارش دانشگاه شیراز، همانطور که در ابتدای عنوان شد، رودخانه زهره ماهیت شور دارد و سالانه توسط این رودخانه 2.5 میلیون تن نمک به پایین دست هدایت می‌شود. در همین راستا، با احداث سد و سازوکار تطبیق نظام بهره‌برداری بر رهاسازی حقابه محیط زیستی، زمینه کاهش نمک هدایت شده به پایین دست تا حد 500 هزار تن فراهم می‌شود و همین مسئله نکته مغفول ادعای انجام شده با ارجاع به منابع است.لازم به ذکر است هدایت 2.5 میلیون تن نمک به پایین دست در خلا حضور سد مورد تاکید هر دو منبع علمی مندرج در شایعه است.
بر خلاف تصور بسیاری از مردم مبنی بر اینکه رودخانه‌های کشور به طور عمده از جریان آب شیرین شکل گرفته‌اند اما رودخانه زهره به واسطه حضور چشمه‌های شور شش گانه در مسیر خود، ذاتا یک رودخانه شور است.
از سوی دیگر طی یک سال اخیر در قالب سلسله جلسات بررسی زیست محیطی سد چمشیر، بیش از 21 اتاق گفت‌وگو و تشریح مسائل در قالب جلسات حقیقی و مجازی تشکیل شده است. نکته مهم اینکه ادعای طرح شده در این حوزه بیشتر یک تکینک رسانه‌ای برای جلب توجه به مطالب است و از سوی دیگر سازوکار پروژه‌های چندعاملی شفافیت کامل در این حوزه را به دنبال دارد.
از دیگر ادعاها و شبهات مطرح شده مسئله شور شدن زهره بر اثر آبگیری سد است. در این شبهه آمده است: «این حجم عظیم نمک می تواند بر روی چشمه های پایین دست تاثیرات بسیار نامطلوبی بگذارد در حالیکه هم اکنون شوری آب در پایین دست رودخانه زهره 35 درصد بیشتر از شوری رودخانه است این یعنی دو برابر شورتر از آب دریا، حال اگر آب مخزن هم به این اضافه شود شوری را چند ده برابر خواهد کرد و این یعنی یک فاجعه بزرگ در شرق خوزستان.»
شکل1: (متوسط ماهیانه غلظت املاح جامد محلول در آب رودخانه )برحسب میلی‌گرم بر لیتر( شامل ایستگاه حاج قلندر )بالادست سد(، ایستگاه پل زهره )(پایین دست سد)
آیا این خبر مفید بود؟
لازم به ذکر است، یکی دیگر از شبهات مطرح شده، تاثیر سد چمشیر بر تالاب شادگان و از بین رفتن حیات این تالاب است. این شبهه در حالی بیان شد که شهره صدری‌خانلو کارشناس ارزیابی محیط زیست با اشاره به تلاش متخصصان داخلی در عملیات فنی-مهندسی ساخت سد چمشیر، اظهار داشت: به تازگی برخی از فعالان محیط زیستی گفته‌اند، تالاب شادگان از آبگیری سد چمشیر بر روی رودخانه زهره متاثر می‌شود، این در حالیست که این مسئله یک اشتباه آشکار بوده و سد چمشیر در حوضه آبریز زهره-هندیجان واقع شده است.
*پاسخ به شبهه مطرح شده توسط منتقدان
به معنای دیگر زمانیکه میزان آبدهی رودخانه به خصوص در بازه زمانی خردادماه تا مهرماه هر سال به واسطه کاهش آورد آبی افزایش می‌یابد میزان شوری آب در رودخانه زهره بالا رفته و زمینه ضربه به محیط زیست فراهم می‌شود.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، در حوضه آبریز رودخانه زهره 6 چشمه آب شور قرار گرفته اند که سالانه بیش از 2.5 میلیون تن نمک را با خود به پایین دست سد انتقال داده و در بازه‌های زمانی از سال شاخص شوری 7 برابر حد مجاز را تجربه می‌کند.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تنها 36 درصد از مخزن سد چمشیر بر روی سازند گچساران قرار دارد. مضافا اینکه سازند گچساران از 7 ممبر تشکیل شده که یکی از آن‌های ممبر نمکی است. بر این مبنا، به استناد اطلاعات ژئوفیزیکی برداشت‌های میدانی شامل حفر ترانشه و گمانه برداری، نزدیک‌ترین ممبر نمکی در سازند گچساران در فاصله 300 متری از سطح زمین قرار گرفته و بر اساس گردیان هیدرولیکی سد در طول بازه زمانی بهره‌برداری ممبر نمکی گچساران تداخلی با مخزن نخواهد داشت.
نگاهی به کشت مردم در پایین دست رودخانه زهره گواهی دیگر بر ماهیت شور این رودخانه است، جاییکه در مزارعی نظیر مزارع زیتون، تنها امکان کشاورزی برای ماه‌های خاصی از سال در فصل زمستان زمینه استفاده از منابع آبی مهیا بوده و در سایر ماه‌های سال به علت افزایش شوری آب زمینه استفاده از منابع آبی مهیا نیست.
مهمترین هدف ساخت سد چمشیر، تعدیل کیفیت آب رودخانه زهره است. موضوعی که بارها توسط کارشناسان متعدد به آن اشاره شده است. برای مثال، محسن موسوی خوانساری، عضو هیئت مدیره انجمن آب و خاک پایدار ایران در قالب یاداداشتی بر هدف ساخت سد چمشیر تاکید کرده و عنوان می‌کند:« سد چمشیر با اهداف تعدیل شوری آب در پایین‌دست با استفاده از جریانات سطحی و سیلابی و رواناب 1.8 میلیارد مترمکعبی احداث شد.»
در همین راستا، محمد درویش، فعال محیط زیستی در گفت‌وگو با رسانه رکنا تاکید کرد:« یک بدعت نامناسبی وجود دارد که طی آن مقاماتی که در حین مطالعه برای اجرای یک پروژه دسترسی به گزارشات و دیتاهای آن دارند، زمانیکه فرصتی برای چاره اندیشی وجود دارد به علت هایی مبهم اطلاعات را منتشر نمی کنند و تمامی کانال های ارتباطی با افکار عمومی و کارشناسان را می بندند.»
وی افزود: این رودخانه در انتهای مسیر خود به خلیج فارس می‌ریزد. بنابراین در طول مسیر خود از محل سد چمشیر تا انتهای رودخانه زهره، این رودخانه هیچ ارتباطی با آبهای ورودی به تالاب شادگان ندارد و ادعای ارتباط تاثیر سد چمشیر بر تالاب شادگان یک بیان اشتباه است.
پس از انتشار خبر آبگیری سد و نیروگاه سد چمشیر، برخی از فعالان محیطی زیستی رویکرد انتقادی در پیش گرفته و با تکنیک‌های ژورنالیستی قصد تخریب حاکمیت را در دستور کار خود قرار دادند.
یکی دیگر از ادعاهای مطرح شده در فضای رسانه به شرح مقابل است:« مطالعه ای را دکتر جلالی و همکارانش در دانشگاه تهران منتشر کرده اند که نشان می دهد سد گتوند مسبب اصلی 86 درصد انحلال نمک در دو سال اول بهره برداری بوده است. در گزارش زمین شناسی سد چم شیر اشاره می شود که 70 درصد مخزن سد چم شیر روی سازند گچساران است و در گزارشی هم که بعد از جدی شدن موضوع توسط دکتر بهلولی و منتظری از دانشگاه تهران منتشر شد مشخص شد که سالانه 500 هزار تن نمک وارد مخزن این سد شده و حل می شود.»
نتیجه بر اساس رای موافق و رای مخالف