به گزارش خبرگزاری برنا، جزییات آمار تجارت خارجی هنوز از سوی گمرک ایران منتشر نشده، اما یک برآورد از سوی وزارت صمت نشان میدهد که در سال ۱۴۰۱ میزان صادرات کالاهای ایرانی به ۵۲.۵ میلیارد دلار رسیده است.
بحث «توکنایز» کردن را سه سال پیش مطرح و اعلام کردیم ارزهای دیجیتال باید در سامانه جامع تجارت قرار گیرد و کلی تلاش کردیم تا بانک مرکزی بفهمد که این ابزار است و اگر حاکمیت ما ورود کند، میتواند تجارت با کشورهای خارجی را تسهیل کند.
محمد ابویی، نایب رئیس انجمن نوردکاران فولادی
علیاکبر خدایی، دبیرکل اتحادیه تولید و تجارت آبزیان
در چند سال اخیر سازمان توسعه تجارت رویکرد بدیع و نویی با توجه به شرایط شدید تحریمی داشته، بهخصوص در تعامل با کشورهایی مثل روسیه و یک امکان همکاری مشترکی به وجود آمده و توفیقات خوبی در حوزه صادرات، تامین مایحتاج وارداتی، انتقال و تبادل فناوری و تکنولوژی داشتهایم و همه اینها شاید به خاطر حرکت رو به توسعه و برونگرای این سازمان بوده، ولی آیا این کافی است؟ خیر. بخشی از مشکلات متاثر از ضعف سیاسی حاکم بر اقتصاد ماست، چون اقتصاد ما سیاستزده هست.
واقعیت این است که امکانپذیر نیست کمیسیون ماده یک درباره هر چیزی نظر دهد، مثلا بگوید در صنعت پزشکی، استاندارد تجهیزات پزشکی مهم است چرا که با جان آدمی سر و کار دارد پس امتیاز استاندارد در تجهیزات پزشکی باید ۲۰درصد باشد و در نساجی اشتغال مهم است چون زیرساخت آن را داریم باید تعرفهاش بیشتر شود یا صنعت کاشی اینگونه است.
اجرای برخی از این موارد حداقل پیشرفتهایی را در امر تجارت فراهم کند، ولی در بعد داخلی شاهد قطعیهای گاز و برق و خودتحریمیهای داخلی از جمله قوانین دست و پا گیر هستیم و اگر مسئولان از الان به فکر آن نباشند، دچار مشکلات فراوانی خواهیم شد.
حال سوال این است که برای جهش تجاری در سال جاری چه باید کرد؟ مهمترین موانع پیش پای فعالان تجاری چیست؟ متولی امر صادرات چه سیاستهایی را برای تسهیل صادرات در شرایط تحریمی و مدیریت واردات باید در پیش گیرد؟ اینها مجموعه سوالاتی است که ۱۱ فعال صنعتی و تجاری در یک نظرخواهی به آن پاسخ دادهاند.
همیشه نقد این بوده که تجارت خارجی و بهخصوص صادرات ما محدود شده به مواد اولیه و خام و این برای کشور بسیار خطرناک است؛ چون چند تا مساله ایجاد میکند؛ این جور صنایع ظرفیت اشتغالشان بسیار پایین است و مشکل کلیدی کشور بیشتر از تورم و هر موضوع دیگری بحث اشتغال است.
در ترکیه برای نمایشگاههای خارج از کشور ۸۰درصد هزینه ها را دولت میدهد تا شرکتهای داخلی خود را تشویق کنند.
یکی از دغدغههایی که همیشه وجود داشته این است که ما با داشتن ۱۵کشور همسایه در اطراف خود و ارتباط با کشورهای حوزه آفریقا و آسیای شرقی، آن میزان صادراتی را که باید، نداریم.
البته مسائلی وجود دارد مثلا زمانی که یک تاجر در خارج به مشکل می خورد سازمان توسعه تجارت ترکیه سریعا به کمک می آید، ولی در ایران چون سازمان های دیگر همکاری نمیکنند، این سازمان نمیتواند به تنهایی کار انجام دهد.
نکته عطف سازمان توسعه تجارت ارتباط گیری عمیق با کشورهای همسایه بود. با توجه به اینکه از تجارت رسمی فعلا دور هستیم و تولیدکنندگان و صادرکنندگان با موانع و مشکلات زیادی مواجه هستند، شاید نتوانستیم استفاده مطلوبی را از وضع موجود داشته باشیم ولی در مقابل کارهایی از جمله تسهیل در بازگشت ارز (هر چند اندک) عملکرد قابل قبول وجود داشته است.
در سی سال پیش بدین نتیجه رسیدند که موانع غیرتعرفهای برداشته شود و بر آنها تعرفه اعمال شود. یکی از مشکلات اساسی ما این است که مدیران تصمیمگیر ما چیزهای عجیب و غریب و کاملا مخالف اصول بینالمللی و عرف خلق کردهاند مثل ارز حمایتی در حالیکه صرفا کشور ما بحران ارزی ندارد.
برقراری روابط دیپلماتیک و سیاسی با کشورهای حوزه خلیج فارس و گسترش تجارت به ویژه با کشور عربستان که در دستور کار دولت هم قرار دارد، میتواند به افزایش حجم تجارت ما به کشورهای همسایه کمک کرده و افزایش مبادلات را بیش از گذشته رقم بزند؛ بنابراین در مجموع به نظر میرسد که با توجه به برنامههایی که دولت به خصوص سازمان توسعه تجارت داشته است، به سمت گسترش تجارت با کشورهای همسایه گام برمیداریم.
آرش محبینژاد، دبیر انجمن صنایع همگن قطعهسازان کشور
برخی صنایع دارای اولویت صادراتی، صنعت برق کشور است و با توجه به اینکه یک صنعت دانشمحور و دانش پایه است، محصولات تولیدی این صنعت «هایتک» و دارای فناوری بالا هستند و مواد خام تبدیل به کالای با ارزش افزوده بالا میشوند. عمدتا طرحهای در حال انجام در خارج کشور مربوط به خدمات فنی و مهندسی صنعت برق است که از بعد حاکمیتی باید مورد توجه قرار گیرد.
در حوزه صادرات برخی کشورها هستند که ما رابطه منظمی با آنها داریم مثل ترکیه، عراق، روسیه و هند که امکان ارتباط بیشتری هم با آنها وجود دارد و اینکه سازمان توسعه تجارت بخش خصوصی را به عنوان شریک همراه مینگرد و نگاه مثبتی به آن دارد و تعاملات جدی با اتاق بازرگانی تهران، بسیار خوب و منطقی است و این قدم اول است.
یکی از قویترین سازمانها در وزارت صمت سازمان توسعه تجارت است و به طور فهرستوار میتوان گفت تغییرات خوبی در سازمان توسعه تجارت انجام شده و چیزی که این سازمان به آن اعتقاد دارد تشکلمحوری است و دریافت فرایند کار از کسانی که تجربه آن را دارند.
با اطلاع دقیق عرض میکنم که ۲۰۰ جلسه هم به سختی برگزار میشود. پس امکان ادامه این روند غیرممکن است و صرفا احتمال رانت و لابیگری با برگزاری این جلسات ممکن است. همه دولتها گفتند حرف شما خوب است، اما در حیطه اجرا، کاری نکردند.
محمدرضا نجفی منش، رئیس انجمن صنایع همگن
توسعه صادرات برق مبتنی بر پایداری و ماندگاری است و وقتی خط انتقالی در کشوری احداث می شود ارائه خدمات فنی و مهندسی هم تا سالیان متمادی با کشور احداثکننده خواهد بود. در دنیا این مسائل به EMCها سپرده میشود. بنابراین نیاز است با متولی سازمان توسعه تجارت شرکتهای EMC تقویت شوند تا کالاهای توانمند صنعت برق را صادر کنند و به صورت خودکار در بازار خدمات فنی-مهندسی هم اثرگذار خواهد بود. نکته مهم این است در بعد صادرات خدمات فنی-مهندسی روابط کارگزاری و نظام بانکی فیمابین کشورها مهم است و گرفتن ضمانتنامههای بانکی امروزه بسیار سخت است.
یک و نیم سال از آغاز به کار دولت سیزدهم میگذرد و یکی از اولویتهای تجارت خارجی ایران، افزایش حجم تجارت با ۱۵ کشور همسایه بود. این جزو وعدهها و برنامههای سیدابراهیم رییسی در زمان کاندیداتوری ایشان برای ریاست جمهوری بوده است که پس از آن نیز با روی کار آمدن وی به عنوان رئیس جمهور، فرآیند افزایش حجم تجارت خارجی ایران با دنیا کلید خورد. در این مدت با تلاشهای سازمان توسعه تجارت ایران، وزارت صنعت، معدن و تجارت و سایر دستگاههای ذیربط، رشد تجارت خارجی ایران روند مثبتی را طی کرد و ۵۱ درصد از سهم تجارت خارجی کشور با جهان را تجارت با کشورهای همسایه تشکیل میدهد و ۴۹ درصد باقی را سایر کشورهای دنیا به خود اختصاص دادهاند.
در دولت سیزدهم این دغدغه بخش خصوصی برجسته شد به نحویکه دولت و سازمان توسعه تجارت یکی از استراتژیهای مهم اقتصادی خود را، همگرایی اقتصادی با کشورهای همسایه تدوین کرد. متناسب با این استراتژی باید اقدامات، راهبردها و ماموریتهایی تعریف شود.
چرا ترکیه که ارزش لیر آن سقوط داشته ارز حمایتی برای تجهیزات پزشکی خود در نظر نگرفته است؟ چیزهایی خلق میکنیم به بهانه حمایت از مصرفکننده و عملا نتیجه آن منفی بوده است.
آیا این خبر مفید بود؟
سعید ترکمان رئیس انجمن ملی صنایع پلیمر ایران
گرفتن ارتباط با طرفهای دولتی خارجی در کشورهای دوست و شریک تجاری ایران و ایجاد بستر مناسب همکاری، امضا تفاهمنامههای مناسب، فراهم کردن امکان مبادله پول مثلا در ارتباط با کشور روسیه تبادل روبل و ریال، بستن پیمانهای دوجانبه، تعیین تعرفههای ترجیحی یا حذف تعرفههای وارداتی و صادراتی در یکسری کالاهای خاص و… از جمله موارد برای تسهیلگری شرایط صادرات و البته واردات کالاهای مایحتاج ضروری ماست.
بزرگترین کاری که ما در این دوره شاهد بودیم، اقتدار لازم در وزارت صمت برای بازگرداندن قدرت سیاستگذاری تجارت به سازمان توسعه تجارت بود. سازمانتوسعه تجارت این قدرت را یافته است تا مواردی را که بعضاً در راهروی پر پیچ و خم این سازمان میماند، تسهیل کند.
جلیل جلالیفر، عضو اتاق ایران و روسیه
یکی از دلایل عدم موفقیت در گذشته، ناهماهنگی بین سازمانهای مرتبط بوده و در دولت سیزدهم به نوعی با مدیریت سازمان توسعه تجارت سعی شد که نقش وحدت فرماندهی در حوزه توسعه عملکرد صادراتی کشور بوجود بیاید.
موضوع دیگر در مورد برخی از قوانین مثل ممنوعیت واردات کالاهای دارای مشابه داخلی است. اینکه بگوییم هر چیز در کشور تولید میشود برای آن ممنوعیت واردات اعمال کنیم، نتیجه آن عدم اخذ تاییدیه در خصوص محصول تولیدی داخلی است، چراکه اگر مرجع صدور تاییدیه بعدا بخواهد مدل ارتقا یافته همان محصول را وارد کند با مشکل مواجه خواهد شد.
در مورد رویکرد سازمان توسعه تجارت شروع خوبی دیده میشود، چون در کشور ما سیاسیکاریها بالا رفته و روزبهروز نیز بیشتر میشود و یکی از نقاط کلیدی مشکلات مجلس بوده و در تغییر سیاستهای صنعتی ایران بود که دولت بطور کامل در آن دخالت میکند.
با توجه به اهمیت موضوع صادرات ما در سندیکای صنعت برق سندی مشترک با اتاق بازرگانی منعقد کردیم با نام «سند توسعه صادرات صنعت برق و چالش و راهکارهای آن» و در آن هزاران ساعت مصاحبه با افراد صاحبنظر صورت گرفته است.
نگاه در تمام سطوح دولت و مجلس باید منعطف به توسعه صادرات و کاهش واردات غیرضرور باشد. به نظر بنده نیازی به ایجاد سازمان و نهاد جدید برای پیشبرد اهداف توسعه تجارت نیست و یکی از چیزهایی که میتواند کمککننده باشد تعیین افرادی به عنوان رابط مستقیم با اصناف است. یعنی اگر بخواهید با ۱۵۰۰قطعهساز ارتباط برگزار کنید، کار سختی است ولی از طریق انجمن آنها اثربخش است. اگر ارتباط جهانی را توسعه ندهیم صنعت داخلی و ارتباط داخلی ما هم معطل خواهد ماند.
۱۸ سال پیش یک فرمول تعرفه ارائه کردیم که مورد استقبال همه قرار گرفت مثلا وقتی ما میگوییم چرا باید تعرفه خودرو ۱۰۰درصد شود؟ عده ای میگویند با این کار برای چند صد هزار نفر اشتغالزایی میشود.
یکی از مشکلاتی که در سازمان توسعه تجارت وجود دارد، کمیسیون ماده یک است، اینکه هفت الی هشت نفر از وزارتخانههای مختلف به عنوان عضو اصلی حضور دارند از نماینده وزارت کشاورزی و وزارت تعاون تا کرسی سازمان توسعه تجارت و جلسه تشکیل میدهند، درحالیکه وزارت بهداشت نماینده ای در این کمیسیون ندارد.
در حوزه گشایش اعتبارات برای خریدها و در حوزه نقل و انتقال ارز این مشکلات وجود دارد و بحث رفع تعهد هم به خاطر فاصله نرخ نیمایی و آزاد مشکلاتی به بار آورده که عمدتا تامین مواد اولیه و مصالح شرکتها با نرخ آزاد محاسبه می شود و درآمدشان از محل صادرات با نرخ نیمایی و رفع تعهد است که بسیار چالشی و زمانبر است و قیمت تمام شده محصول را زیاد میکند. مشکل بعدی در حوزه دیپلماسی است؛ رایزنان بازرگانی نیاز است نگاه دقیق اقتصادی و دارای پشتوانه تشکلی و شناختهشده داشته باشند.
سوال این است کدام محصول توانسته یک تنه ۱۰۰درصد بازار را دست بگیرد و پوشش دهد؟ اینکه محصولی در کشور مثلا در حوزه پزشکی ساخته شد و دیگر اجازه واردات محصول مشابه آن را ندهیم این یعنی بازی با جان انسانها.
محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران
بنده سالهاست که در حوزه تجهیزات پزشکی کار میکنم و رییس اتحادیه آن هستم ولی نصف تجهیزات پزشکی را نمیشناسم و نمیتوانم درباره آن اظهارنظر کنم. ما بایستی فرمولی تعریف کنیم و طبق آن تعرفه معین شود نه اینکه شخص درباره آن نظر دهد. انجام این کار هم باید به دستان کسانی باشد که به لزوم تغییر و اصلاح اعتقاد دارند.