کارشناسان معتقدند حفاظت از زیستگاه طبیعی در اولویت است، اما حفظ ژن نیز در این شرایط لازم است و در چنین وضعیتی باید اقدام عاجل برای حفاظت از زیستگاه با خروج سگهای گله و دام از قلمرو یوزپلنگ، ارتقای فرهنگ رانندگی ایمن و ترویج فرهنگدوستبودن و دلسوز بودن برای محیط زیست در جامعه نهادینه شود و اعتبارات ملی برای اجرای طرحهای ایمنسازی قلمرو تردد یوزپلنگ مورد توجه قرار بگیرد.
براساس تحقیقات انجام شده، یوزپلنگ جزو پستانداران چندهمسری است و یوزپلنگ آسیایی از ۲ تا سه سالگی بالغ می شود و تا هشت سالگی قدرت زادآوری دارد و نوع زایش یوزپلنگ آسیایی چندقلوزایی است. توله یوزپلنگها تا یک ماهگی امکان حرکت ندارند و در لانه هستند و پس از آن قادر به حرکت میشوند.
بر اساس شواهد و مشاهدات، توله یوزپلنگها از سگ گله بیشترین آسیب را می بینند، ولی آمار کاملی از تعداد تلفات یوزپلنگ به دلیل حمله سگهای گله در دست نیست.
بر اساس تحقیقات کارشناسان بهترین زیستگاه یوزپلنگ ایرانی منطقه ۱۰۰ هزار هکتاری پارک ملی توران در شرق استان سمنان است، اما قلمرو زیستی این گونه ارزشمند ۱۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتر فراتر از این پارک ملی گزارش شده و بر همین اساس باید در تمام منطقه توران تمهیدات برای حفظ جان یوزپلنگ اندیشیده شود.
مادر شدن دوباره «خورشید» توران در پارک ملی توران شاهرود، مسالهای مهم و حاکی از امنیت خوب این منطقه و شرایط مطلوب تغذیهای خانواده یوزپلنگها در منطقه حفاظت شده توران شهرستان شاهرود در استان سمنان است.
یازدهم آذر ۱۴۰۱ بود که خبر رسید ۲ توله یوز (بین ۱۸ تا ۲۰ روزه که بعدها «آذر» و «توران» نامگرفتند) توسط یک چوپان در پناهگاه حیات وحش توران زندهگیری شد. ماجرا از این قرار بود که چوپانی روز پنجشنبه دهم آذر حین چرای دام در این پناهگاه صداهایی میشنود، به سمت آن میرود و در نهایت ۲ توله یوزپلنگ را میبیند؛ سپس، آنها را گرفته و به منزل میبرد، آن شب با شیر گوسفند تولهها را تغذیه میکند، روز بعد موضوع را به حفاظت محیط زیست استان سمنان گزارش میکند، محیط بانان به سرعت تولهها را به محل زندهگیری برمی گردانند تا شاید مادر به سراغشان بیاید.
خطرات بر سر راه گونه ارزشمند یوزپلنگ آسیایی در توران
به گفته کارشناسان، یوزپلنگ جزو گربهسانان محسوب میشود و گربهسانان امکان زادآوری ۲ بار در سال را دارند.
سازمان حفاظت محیط زیست در سال های گذشته پروانه چرای دام دامداران منطقه در محدوده ۱۰۰ هزار هکتاری در پارک توران را به منظور حفظ جان یوزپلنگ های ایرانی، خریداری کرد تا از ورود دام و سگ گله به منطقه حفاظتشده جلوگیری شود که این اقدام برای حفظ جان گونه ارزشمند یوزپلنگ محسوب می شود، اما باید این را هم درنظر داشت که یوزپلنگ یک گونه ارزشمند در خطر انقراض حیات وحش است و بدون شک مانند یک حیوان اهلی یک مسیر ثابت ندارد و همواره در تکاپو است و ایجاد حریم امن برای این جاندار باید با تامین اعتبار در گستره بیشتری انجام شود.
یوزپلنگایرانی جلوهای از عظمت خداوند در آفرینش
خواهران آذر و توران از دیگر مصداقهای پویایی جمعیت یوزپلنگ آسیایی در پارک ملی توران شاهرود
یوزپلنگ مادر با نام تلخاب و خورشید توران به همراه توله هایش برای نخستین بار در چهارم خردادماه ۱۳۹۹ در منطقه حفاظت شده توران رویت، تصویربرداری و صاحب شناسنامه شدند.
صبح شنبه ششم فروردین ۱۴۰۲ خبری مبنی بر تلف شدن یک قلاده یوزپلنگ ماده با احتمال بارداری در محدوده عباسآباد – میاندشت در شهرستان میامی از منابع محلی منتشر شد که دلهرهای به دل دوستداران محیط زیست در ششمین روز بهاری انداخت؛ همه دلشان میخواست اظهارات منابع محلی و افراد حاضر در صحنه درباره باردار بودن یوزپلنگ تلف شده نادرست باشد، اما با بررسیهای دقیق کارشناسان ادارهکل حفاظت محیط زیست استان سمنان مشخص شد در فاجعهای تلخ، یوزپلنگ باردار با نام «ماجراد» دارای سه جنین بر اثر تصادف با خودروی عبوری تلف شد.
طبق گفته حسن اکبری معاون محیطزیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیطزیست، اکنون کمتر از ۲۰ فرد یوزپلنگ در طبیعت ایران زندگی میکنند؛ زیرگونهای که در گذشته پراکندگی وسیعی از شمال آفریقا، شبه جزیره عربستان تا هندوستان و ترکمنستان داشت.
منطقه توران یا خارتوران یکی از سه منطقه حفاظت شده ایران با مساحت یک میلیون و ۴۷۰ هزار هکتار، خاستگاه زیست یوزپلنگ به شمار میرود که بخشی از این منطقه حفاظت شده حدفاصل میاندشت- میامی در محور مواصلاتی قرار گرفته و بزرگترین قربانگاه جادهای یوز ایرانی محسوب میشود.
تخصیص اعتبار و تصویب مصوبات ملی و فرهنگسازی، لازمه حفاظت از یوزپلنگ
این کار ۲ روز و ۲ شب تکرار شد، اما مادر پیدا نشد و محیط بانان به علت سردبودن هوا مجبور شدند تولهها را به جای گرمی برسانند، همچنان به تلاش برای یافتن مادر ادامه دادند، اما از مادر تولهها در آن محدوده بر پایه گشتزنی و نظارت از طریق دوربین تلهای خبری نبود.
توله یوزپلنگ اگر دارای شرایط غیرعادی و ناقص باشد، از سوی مادر پذیرفته نمیشود و مادر آن را پهلو نمیگیرد و در نتیجه به صورت خود به خودی از طبیعت حذف میشود.